Shedia

EN GR

25/09/2013

Συναντήσεις του Σπύρου Ζωνάκη

Ο Γιώργος Καρελλάς, 52 χρόνων, είναι παραδοσιακός οργανοποιός. Ο Απόστολος Καρατζάς, 30 χρόνων, είναι ο βοηθός του, τα τελευταία δέκα χρόνια.
 
ΓΙΩΡΓΟΣ:  Η επαφή μου με την οργανοποιία αρχίζει από πολύ νωρίς.  Σε ηλικία μόλις 10 χρονών, όντας μαθητευόμενος στο πλευρό του παππού μου, που ασχολιόταν με τις ξυλοκατασκευές, ανακάλυψα την έφεσή μου για την επεξεργασία του ξύλου. Η περιέργειά μου για το βάθος, την έκτασή και το ηχόχρωμά του ξύλου, ύστερα από λίγα χρόνια, με οδήγησε στην αγκαλιά της επαγγελματικής οργανοκατασκευής, στο οργανοποιείο του θείου μου, στο Περιστέρι.  Εκεί έμεινα περίπου 15 χρόνια, ώσπου, το 1992, αποφάσισα να στήσω το δικό μου εργαστήρι στου Ψυρρή. Από το 2000 και για δέκα χρόνια, δίδαξα  την παραδοσιακή αυτή τέχνη στο Τμήμα Τεχνολογίας Ήχου και Μουσικών Οργάνων του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων. Εκεί, το 2002, γνώρισα  ως φοιτητή μου και τον Απόστολο. Από την αρχή, τον ξεχώρισα για το ήθος, την ακόρεστη διάθεση του για δημιουργία, την υπομονή και την επιμονή του. Έτσι, τον επέλεξα, ύστερα από ένα εξάμηνο πρακτικής, ως συνεργάτη μου. Χωρίς υπερβολή, είναι το πιο σεμνό και ταπεινό άτομο που έχω γνωρίσει στη ζωή μου. Ταυτόχρονα, έχει όλα τα χαρακτηριστικά που πρέπει να διαθέτει ένας καλός οργανοποιός. Συνδυάζει μια υψηλού επιπέδου θεωρητική μουσική παιδεία, είναι καταπληκτικός κιθαρίστας και έχει το δικό του συγκρότημα, με λεπτουργική δεξιοτεχνία και πολύ καλές τεχνικές γνώσεις αναφορικά με την τεχνολογία του ξύλου, τη φυσική ακουστική, τη χημεία, τα εφαρμοσμένα μαθηματικά. Εξάλλου, η οργανοποιία βρίσκεται στα σύνορα της λαϊκής τέχνης και της εφαρμοσμένης επιστήμης. Πάνω από όλα, όμως, ο Απόστολος έχει αναπτύξει το ένστικτο αντίληψης του ήχου και συμπεριφοράς των υλικών, οδηγώντας τον σε συνεχή και αδιάλειπτη αναζήτηση και έρευνα για καινούργιες κατασκευαστικές εφαρμογές. Αν και στο εργαστήρι μας καταπιανόμαστε με την κατασκευή όλων των έγχορδων παραδοσιακών μουσικών οργάνων, ο καθένας έχει την ειδικότητά του, ο Απόστολος την κιθάρα, κι εγώ το μπουζούκι, το εθνικό μας όργανο. Μέχρι τον πόλεμο, το μπουζούκι ήταν  παρεξηγημένο. Έπρεπε να έρθει ο Τσιτσάνης και, στη συνέχεια, ο Χιώτης για να απενοχοποιηθεί η χρήση του και να δοθεί τεράστια ώθηση στη λαϊκή οργανοποιία. Μια αρχή μου που έχω εμφυσήσει και στον Απόστολο είναι ότι ένας πλήρης οργανοποιός θα πρέπει να έχει ποικίλα μουσικά ακούσματα, από την κλασική μουσική μέχρι το ρεμπέτικο και από την παραδοσιακή μέχρι τη σύγχρονη. Παράλληλα, πιστεύω πως η προσωπικότητα, η μουσική και αισθητική παιδεία του κάθε τεχνίτη αποτυπώνεται στο δημιούργημά του, όχι μόνο στην όψη αλλά και στον ήχο, που αποτελεί και το πρωτογενές υλικό της μουσικής. Ως εργαστήρι, έχουμε αναπτύξει την ιδιαίτερη τεχνοτροπία μας, η οποία έχει γνώμονα την  παράδοση, με μία παράλληλη γραμμή μεταμοντέρνου στοιχείου, κάτι που δίνει στα όργανά μας λιτή και περίτεχνη φόρμα. Το μεγαλύτερο καύχημά μου, ωστόσο, είναι ότι μαζί με τον Απόστολο έχουμε μετατρέψει το εργαστήρι μας σε φορέα προώθησης της ελληνικής λαϊκής μουσικής παράδοσης σε όλες τις χώρες του κόσμου. Μέσω των νέων τεχνολογιών, έχουμε δημιουργήσει ένα πολύ μεγάλο δίκτυο ανθρώπων από τη Σουηδία και την Αυστραλία έως τη Γαλλία και τις ΗΠΑ, που έρχονται σε επαφή με τον πλούτο της ελληνικής μουσικής και έχουν τη δυνατότητα να επικοινωνήσουν μεταξύ τους και να ανταλλάξουν απόψεις για αυτήν. Έχουμε δημιουργήσει, με αυτόν τον τρόπο, αναρίθμητους λάτρεις του μουσικού μας πολιτισμού. Όσο περνάνε πια τα χρόνια, διαπιστώνω με πολύ μεγάλη συγκίνηση ότι ο Απόστολος έχει πολύ περισσότερα πια να δώσει από μένα στο επάγγελμα. Όνειρο μου είναι στο μέλλον το εργαστήρι να  δώσει την ευκαιρία σε όσο το δυνατόν περισσότερα νέα άτομα να ξεδιπλώσουν το ταλέντο τους στην τέχνη της οργανοποιίας. Με πρώτο, βέβαια, τον Απόστολο.
 
 ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ: Το μικρόβιο της οργανοποιίας μού γεννήθηκε ήδη από τα μαθητικά μου χρόνια και ήρθε ως αποτέλεσμα της αγάπης μου για τη μουσική, και πιο συγκεκριμένα για την κιθάρα. Ήθελα να εξερευνήσω την ανατομία του αγαπημένου μου μουσικού οργάνου, να μπορώ να το συντηρώ και να το επιδιορθώνω εγώ ο ίδιος. Μοιραία, ήρθε η εισαγωγή μου, το 2001, στο ΤΕΙ Τεχνολογίας Ήχου και Μουσικών Οργάνων στην Κεφαλονιά. Δεν είχα αποφασίσει ακόμα αν θα ακολουθούσα την οργανοποιία επαγγελματικά. Μέχρι που ήρθε η γνωριμία μου με τον Γιώργο, που δίδασκε Τεχνολογία Έγχορδων Μουσικών Οργάνων στη σχολή. Ήταν εκείνος που με μύησε στον αστείρευτο  πλούτο που κρύβει η λαϊκή αυτή τέχνη και με παρακίνησε να εμβαθύνω σε αυτήν. Από την αρχή, με εντυπωσίασε το ήθος του, ο επαγγελματισμός του, καθώς και το ότι ήταν ένας ολοκληρωμένος επιστημονικά δάσκαλος της οργανοποιίας. Συνδύαζε μια βαθιά θεωρητική παιδεία πάνω στη λαϊκή μουσική παράδοση, τη λαογραφία και τη μουσικολογία με πρακτικές γνώσεις ξυλοτεχνίας, φυσικής ακουστικής, μηχανικής, γεωμετρίας, μαθηματικών και χημείας. Η απόφασή του, το 2002, να με επιλέξει να κάνω την πρακτική μου στο εργαστήριό του και, αργότερα, να με κρατήσει ως συνεργάτη  του ήταν σαν όνειρο για μένα. Συνήθως, οι παλαιοί οργανοποιοί δεν είχαν τη διάθεση και τη νοοτροπία να δείξουν σε κάποιον νεότερο  “τα μυστικά” της τέχνης τους, και όποτε το έκαναν ήταν, κυρίως, στους γιους τους.  Ο Γιώργος ποτέ δεν με είδε ως παραπαίδι. Μου έδωσε τη δυνατότητα να διατηρήσω μια αυτονομία στην τεχνική μου, δίνοντάς μου, βέβαια, κατευθυντήριες οδηγίες. Θεωρούσε πως για να εξελιχθώ ως ανεξάρτητος οργανοποιός έπρεπε να λειτουργώ αναπτύσσοντας τις προσωπικές ανησυχίες και αναζητήσεις μου και τη «μέθοδο της δοκιμής και του λάθους». Ειδικευόμαστε σε διαφορετικά όργανα, εγώ σε όλα τα είδη κιθάρας, εκείνος στα όργανα της οικογένειας του μπουζουκιού, συμπεριλαμβανομένων του λαούτου, του τζουρά, του μπαγλαμά. Είναι, πραγματικά, άφθαστος μάστορας του μπουζουκιού. Βέβαια, δουλεύουμε και συμπληρωματικά, με τον Γιώργο να αναλαμβάνει περισσότερο το ηχητικό μέρος της κατασκευής και εγώ το πιο τεχνικό. Βασικές του αρχές είναι ότι τα δάχτυλα του οργανοποιού είναι αυτά που τιθασεύουν το ξύλο και το κάνουν να μιλήσει, καθώς και ότι το κάθε μουσικό όργανο είναι ξεχωριστό και παίρνει πνοή από το ταλέντο και το μεράκι του κατασκευαστή του. Είναι εντυπωσιακό το πώς ο Γιώργος, πραγματικά, απολαμβάνει την επικοινωνία με τους πελάτες. Τους αντιμετωπίζει όλους, είτε ερασιτέχνες είτε επαγγελματίες, με την ίδια αμεσότητα, συνέπεια και σεβασμό, ενώ αρέσκεται να τους μεταλαμπαδεύει τις γνώσεις του. Τον θαυμάζω, όμως, και για έναν επιπλέον λόγο. Έχει θέσει ως πρωταρχικό του στόχο τη διάδοση του ελληνικού λαϊκού μουσικού πολιτισμού στο εξωτερικό. Μάλιστα, για να το πετύχει, ήταν ο πρώτος οργανοποιός που δημιούργησε ηλεκτρονικό κατάστημα το 2000. Έτσι, έχουν μυηθεί στη μουσική μας παράδοση άτομα από όλο τον κόσμο, είτε ξένοι είτε Έλληνες της Διασποράς που επανασυνδέονται με τις ρίζες τους, και με τους οποίους διατηρούμε συνεχή επικοινωνία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο Έρικ από την Ολλανδία, που αγόρασε το πρώτο του μπουζούκι  από το οργανοποιείο μας ενώ βρισκόταν για τουρισμό στην Ελλάδα και τώρα έχει συστήσει ρεμπέτικο συγκρότημα. Βιώνοντας μοναδικές επαγγελματικές εμπειρίες και νιώθοντας τη διαρκή εμπιστοσύνη του Γιώργου να με περιβάλλει, δεν μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μου μακριά από το εργαστήριο. 
 

ΑΡΘΡΑ ΤΕΥΧΟΥΣ