Shedia

EN GR

27/03/2013

Ελευθερία Αρβανιτάκη: «Η κρίση βάλλει κατά της ανθρώπινης αξιοπρέπειας». Συνέντευξη στη Μαρία Ψαρά

Συνέντευξη της Ελευθερίας Αρβανιτάκη
Στη Μαρία Ψαρά
 
Η φωνή της μας έχει ταξιδέψει στην παράδοση, την ανατολή, την ποίηση, στα «θαύματα». Αν και είναι τοποθετημένη ψηλά στις νότες, καταφέρνει να μπαίνει βαθιά μες την ψυχή μας. Κι ενώ είναι τόσο χαρακτηριστική, σε κάθε νέα της δουλειά, νιώθεις πως εξελίσσεται, πως σου δίνει κάτι καινούριο...
 
Η Ελευθερία Αρβανιτάκη δεν χρειάζεται συστάσεις. Είναι από τις τραγουδίστριες που έχει ερμηνεύσει ένα ρεπερτόριο το οποίο ανέδειξε πολλές και μεγάλες επιτυχίες, αλλά και πανέμορφα τραγούδια που αντέχουν στο χρόνο. Μια απόδειξη ότι τα δύο, ποιότητα και πωλήσεις, μπορούν να συνδυαστούν. 
 
Έχει άλλωστε συνεργαστεί με τους καλύτερους δημιουργούς, που κατάφεραν να ταιριάξουν αρμονικά το παραδοσιακό και το λαϊκό τραγούδι με τους ρυθμούς και το τέμπο της Μεσογείου, διατηρώντας ταυτόχρονα και τη «φρεσκάδα» του σύγχρονου. Για τις επιλογές της και το έργο της, άλλωστε, έχει αγαπηθεί πολύ από το κοινό, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό.
 
Για την «καθαρή της φωνή και τη φλογερή της αποφασιστικότητα» έχουν γράψει οι «Νew York Times». «Μια υπέροχη ντίβα που συνδυάζει παράδοση και νεωτερισμό με το αέρινο, συγκινητικό της στιλ», είχε δημοσιεύσει το «Τime Out» του Λονδίνου. «Μια από τις σημαντικότερες εκπροσώπους της ελληνικής μουσικής που έχει συμβάλλει στο να γίνουν περισσότερα πράγματα γι’ αυτή διεθνώς από όσο η μουσική της ταινίας “Ζορμπάς”», έχουν επισημάνει οι «Financial Times».
 
Μιλώντας με την Ελευθερία Αρβανιτάκη, συνειδητοποιείς πως είναι όπως ακριβώς η φωνή της: διάφανη και καθαρή. Μια γυναίκα που σκέφτεται πριν μιλήσει, που λέει αυτό που πιστεύει και που δεν διστάζει να θυμώσει, να ασκήσει κριτική, να νιώσει. Μια καλλιτέχνιδα που έχει άποψη και την εκφράζει γιατί ποτέ δεν ξέχασε ότι και η ίδια είναι μέρος μιας κοινωνίας, την οποία έχει υπηρετήσει όλα αυτά τα χρόνια με συνέπεια και συνέχεια...
 
«Είμαι ενεργή πολίτης αυτής της χώρας και ενδιαφέρομαι για όσα συμβαίνουν εδώ, τα παρακολουθώ, τα ζω», δηλώνει στη «Σχεδία», την οποία έχει αγκαλιάσει από την πρώτη μέρα της. «Νιώθω ότι είναι ένα περιοδικό που έχει ουσία», μας λέει, κάνοντάς μας να... κοκκινήσουμε.
 
 
Σας βρήκαμε στο στούντιο. Τι καλό μας ετοιμάζετε; 
Μόλις τελειώσαμε μια δουλειά που ετοιμάζουμε τόσο καιρό –κράτησε πολύ γιατί είχα αρκετές υποχρεώσεις. 
 
Πρόκειται για ένα δίσκο στον οποίο συμμετέχουν τρεις συνθέτες από διαφορετικές γενιές. Είναι ο Νίκος Αντύπας που έχουμε δουλέψει ξανά μαζί, με τον οποίο όμως συναντιόμαστε για πρώτη φορά και στη σύνθεση, εκτός από την παραγωγή ήχου. Και δύο συνθέτες της νεότερης γενιάς, ο Θέμης Καραμουρατίδης και ο Στάθης Δρογώσης, που είναι υπέροχοι συνθέτες. Και οι τρεις δηλαδή. Στίχους έχουν γράψει ο Νίκος Μωραΐτης και η Λήδα Ρουμάνη. 
 
Είμαι πολύ ευτυχής για αυτήν τη συνεργασία. Υπήρξε αρμονία, επαφή. Ξέρετε, η μουσική κάνει τους ανθρώπους –ειδικά μέσα στη δυσκολία που ζούμε– να αποκτούν ξανά ανθρώπινη επαφή, κάνει την επικοινωνία αυτονόητη. 
 
Περιμένουμε τώρα να οριστεί ημερομηνία παρουσίασης. Ήταν για το Μάρτιο, αλλά θα καθυστερήσει λιγάκι.
 
Στον καινούριο σας δίσκο θα βρούμε αυτό που λέμε «πολιτικά τραγούδια»;
Υπάρχουν σκέψεις, νοήματα, προβληματισμοί, αλλά όχι αυστηρά πολιτικός στίχος.
 
Κατά τη γνώμη μου, το «πολιτικό τραγούδι», όπως το ξέραμε τουλάχιστον, δεν είναι το ζητούμενο. Το βασικό κατά τη γνώμη μου είναι να προσπαθείς να κάνεις την τέχνη σου να βρίσκεται στο καλύτερο σημείο της, σε υψηλό επίπεδο. Αν, ας πούμε, ένας τραγουδιστής εκφράζεται με ερωτικά τραγούδια, να προσπαθεί η ποιότητα των τραγουδιών που επιλέγει να είναι καλή. 
 
Παλιότερα είχατε δηλώσει ότι δεν γράφονται πια πολιτικά τραγούδια. Η κρίση που ζούμε σήμερα δεν είναι ικανή συνθήκη για να ξανανθίσει αυτό το είδος μουσικής;
Είναι άλλες οι συνθήκες σήμερα. Τις εποχές που μεγαλούργησε το πολιτικό τραγούδι, τα πράγματα ήταν πιο σαφή, ο εχθρός ήταν γνωστός. Ήταν η στέρηση της ελευθερίας του λόγου, η δικτατορία. Όποιος διάβαζε δημοκρατική εφημερίδα ήταν αυτόματα υποψήφιος για εξορία. Γίνονταν βασανιστήρια. Σε πολλούς ανθρώπους, η αστυνομία βρισκόταν έξω από το σπίτι τους απλά και μόνο για τα πολιτικά τους πιστεύω. 
 
Ήταν άλλες εποχές. Οι συνθήκες που ζούμε σήμερα δεν αφορούν μόνο την Ελλάδα, αλλά την Ευρώπη ολόκληρη, όλο τον κόσμο. Φαίνεται πως η κρίση πιο πολύ αφορά τις χώρες Βόρειας Αφρικής όπου οι πολίτες προσπαθούν να επαναπροσδιορίσουν τις σκέψεις τους, τις πολιτικές τους ελευθερίες, να επαναστατήσουν στο κατεστημένο που τους καταπιέζει, σε συνδυασμό με την ανέχεια και τον κρατισμό που τους καθηλώνει. Παρά στην Ευρώπη, που βιώνει τις συνέπειες του άκρατου πλουτισμού και μιας εφήμερης ευμάρειας, που τελικά το μόνο που έκρυβε ήταν ο ανταγωνισμός. 
 
Από τα λόγια σας καταλαβαίνω ότι δεν είσαστε οπαδός του συνθήματος «η χούντα δεν τελείωσε το ’73»...
Α, βέβαια. Καμία σχέση δεν έχει η μία εποχή με την άλλη. Ξέρω σήμερα ότι είμαι πολίτης ενός δημοκρατικού πολιτεύματος, εκφράζομαι, διαφωνώ, ασκώ κριτική, διαμαρτύρομαι. Ζω σε μια δημοκρατική χώρα που μου επιτρέπεται όλο αυτό. Δεν ήταν το ίδιο τότε...
 
 
Παρακολουθείτε τα πολιτικά πράγματα, σας ενδιαφέρουν;
Μα πώς όχι; Είμαστε πολίτες αυτής της χώρας, νοιαζόμαστε. Δεν υπάρχει κανένας που να μην αγωνιά για το μέλλον, να μην αναζητά την ελπίδα. Ιδίως σήμερα. Δηλώνω ενεργή πολίτης που παρακολουθώ τα τεκταινόμενα, με ενδιαφέρει αυτό που γίνεται γύρω μου, μέσα μου, που ζούμε όλοι μας.
 
Είχα κατέβει κι εγώ στην πλατεία Συντάγματος. Μου λένε ότι «υποστήριξα» το κίνημα των «Αγανακτισμένων», αλλά αγανακτισμένη ήμουν εγώ και είμαι ακόμη, είναι όλος ο κόσμος. Ήμουν κι εγώ λοιπόν εκεί. Ωστόσο, όταν όλο αυτό δεν παίρνει σχήμα, μορφή, ευθύνη... υπάρχει θέμα. Είδατε που έγινε τις προάλλες μια προσπάθεια να επανενεργοποιηθεί ο κόσμος της πλατείας και είχε πλήρη αποτυχία... 
 
Τι κατά τη γνώμη σας μας έφερε ώς εδώ;
Κάθε χώρα έχει τα εγγενή της προβλήματα. Η κρίση που ζούμε δεν αφορά, όπως είπαμε, μόνον εμάς, αλλά είναι μια μεγαλύτερη συστημική κρίση. Εμείς είμαστε στην αιχμή του δόρατος για ένα κακά οργανωμένο κράτος με έντονα πελατειακά συμφέροντα. Διαφθορά υπάρχει παντού δεν είναι μόνο προνόμιο των Ελλήνων. Η διαφορά είναι, όμως, ότι στην Ευρώπη όταν εντοπίζεται τιμωρείται άμεσα. Στην Ελλάδα η κακή κρατική μηχανή λειτουργεί μόνο και μόνο για να επικαλύπτει τις παθογένειες που η ίδια δημιουργεί! 
 
Όλο αυτό λοιπόν που ζούμε είναι το αποτέλεσμα των golden boys και των τραπεζών, σε συνδυασμό με τη δική μας παθογένεια. 
 
Οι δικές μας ευθύνες;
Οι ευθύνες μοιράζονται. Όλα αυτά τα χρόνια είχαμε εκπροσώπους που υποτίθεται ότι μας προστάτευαν. Ακούγεται πια αστείο και γραφικό. Για φαντάσου... Αυτό που θα έπρεπε να θεωρείται αυτονόητο στην πραγματικότητα δεν υπήρξε ποτέ...
 
Παράλληλα όμως με την πολιτική εξουσία ευθύνη έχει και η αντιπολίτευση γιατί θα έπρεπε να την έχει ελέγξει με επιτυχία. Και δεν το έκανε. Και φυσικά και εμείς οι ψηφοφόροι θα πρέπει να είμαστε πολύ πιο υπεύθυνοι, ψηφίζοντας και ελέγχοντας.
 
Το βλέπω, το νιώθω, το καταλαβαίνω. Στην κοινωνία υφέρπει θυμός που μεγαλώνει. Αν αυτό «σκάσει» –όχι καθοδηγούμενα– δεν ξέρουμε τι κοινωνική έκρηξη θα προκύψει. Πιστεύω ότι έχουμε να δούμε πολλά, όσο κι αν οι πολιτικοί προσπαθούν να καθησυχάσουν τον κόσμο για το πρόβλημα που επιτείνεται.
 
Πιστεύω ότι υπάρχει μεγάλος θυμός που πολύ φοβάμαι ότι θα εκραγεί και θα μας εκπλήξει όλους...
 
Τι σας προβληματίζει πιο πολύ;
Η κρίση είναι κάθετη και όχι οριζόντια. Βλάπτει όλα τα κοινωνικά στρώματα. Γιατί είναι μια κατάσταση που βάλλει κατά της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, κατά της υγείας και της παιδείας.
 
Με προβληματίζει καταρχάς το γεγονός ότι τα καλύτερά μας μυαλά, η γενιά που σπούδασε στα καλύτερα πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού μεταναστεύει... Δεν μπορούμε να απορροφήσουμε αυτά τα σπουδαία μυαλά, τα αφήνουμε να φύγουν. Το ίδιο συμβαίνει βέβαια και σε άλλες χώρες, όπως στην Ισπανία και την Ιρλανδία... Το βιοτικό μας επίπεδο ανέβηκε και τώρα που καταρρέει το σύστημα αυτά τα παιδιά μένουν μετέωρα...
 
Την ίδια στιγμή, μεγάλο θέμα για ’μένα είναι η άνοδος της ακροδεξιάς. Με προβληματίζει πάρα πολύ. Από πού μας ήρθε τώρα αυτό; Πρέπει να είμαστε καταπέλτες στη φασιστική σκέψη και πρακτική. Χωρίς ενδοιασμούς και αναστολές... Φυσικά, εδώ παίζει ρόλο και η παιδεία που δεν δόθηκε... 
 
Έχετε δύο παιδιά. Τι τα συμβουλεύετε;
Είμαι εναντίον των συμβουλών. Είμαι υπέρ των συζητήσεων και του πράξειν. Με τα παιδιά ζούμε μαζί. Δάσκαλος γίνεσαι με τις πράξεις σου και όχι με τις συμβουλές και τα λόγια σου... 
 
Η κόρη μου ήδη έχει φύγει. Ο γιος μου τελειώνει τώρα το σχολείο. Έχουν την απογοήτευση, αλλά ταυτόχρονα και τη χαρά της νιότης... Έτσι είναι αυτά...
 
Είσαστε αισιόδοξη ότι μπορεί να προκύψει κάτι θετικό από την κρίση;
Υπάρχουν μέρες που είμαι αισιόδοξη και μέρες που δεν είμαι. Η ιστορία δείχνει ότι κάνει κύκλους. Είμαστε πολύ καλύτερα από μια πραγματική δικτατορία. Έχουμε κάποια πράγματα κατακτημένα, όπως για παράδειγμα τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία. 
 
Σήμερα, ζούμε μια διαφορετική κρίση, που σε πολύ μεγάλο βαθμό είναι ηθική. Το μοντέλο που βλέπουμε να αναπτύσσεται παντού στην Ευρώπη είναι φτωχότεροι λαοί με μονάδες πλουσίων... Και, κατά τη γνώμη μου, η κρίση αυτή θα κρατήσει αρκετά. 
 
Αν βλέπω αχτίδα φωτός; Μια χώρα δηλαδή με λίγα δάνεια, δική της παραγωγή, υγεία και παιδεία για όλους, προστασία του πολίτη; Αυτό αργεί. Πιστεύω όμως ότι σιγά σιγά θα ισορροπήσει...
 
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες υπάρχει χώρος για τον πολιτισμό;
Δεν εννοείτε προφανώς το Υπουργείο Πολιτισμού... (γελάει)
 
Σαφώς και υπάρχει χώρος για τον πολιτισμό. Είναι μια πολύ καλή περίοδος για το θέατρο και τον κινηματογράφο. Παρακολουθώ παραστάσεις και ξέρω ότι υπάρχουν πολύ αξιόλογες δουλειές. Όπως «Η Αγία Ιωάννα των σφαγείων» και «Ο καλός άνθρωπος του Σετσουάν» του Μπέρτολτ Μπρεχτ. Όπως τα «Κόκκινα Φανάρια». Αλλά και στον κινηματογράφο το «J.A.C.E» του Μενέλαου Καραμαγγιώλη... Πολύ ποιοτικές δουλειές υψηλού επιπέδου.
 
Η μουσική ωστόσο δεν είναι στην καλύτερή της φάση. Έχουμε μια κάμψη. Γιατί; Εδώ χρειάζεται κοινωνιολόγος...
 
Βρεθήκατε στην παρουσίαση του περιοδικού μας, της «Σχεδίας». Σας ακούσαμε συγκινημένη. Αλήθεια, πώς το βλέπετε το εγχείρημά μας;
Είμαι ενθουσιασμένη που υπάρχει. Θα έπρεπε να πάει σε όλη την Ελλάδα, να φτάσει σε όσο περισσότερο κόσμο γίνεται ώστε να βοηθηθεί μέσα από τη «Σχεδία». 
 
Ήμουν στην παρουσίαση και σκεφτόμουν ότι αν μου λέγανε πριν από λίγα χρόνια ότι θα υπάρξει κάτι τέτοιο θα το θεωρούσα υπερβολή και επιστημονική φαντασία. Ωστόσο είναι πια εδώ... 
 
Το περιοδικό το διάβασα όλο. Βρίσκω ότι τα θέματα που θίγει είναι εξαιρετικά ενδιαφέροντα, ένιωσα ότι στο περιποιημένο αυτό περιοδικό υπάρχει αγάπη, χαμόγελο, ενθουσιασμός. Χάρηκα και για τους φορείς που συμπράττουν ώστε να κυκλοφορεί.
 
Ξέρω ότι πήγε πολύ καλά και χαίρομαι. Από την πλευρά μου, θα κάνω ό,τι μπορώ για να υποστηρίξω λύσεις ανακούφισης για τον συνάνθρωπο. Και χαίρομαι πολύ που από την ιστοσελίδα μου κάποιοι μαθαίνουν γι’ αυτό... 
Αισθάνομαι ότι έχει ουσία.
 
 
11 πράγματα που ίσως δεν ξέραμε για την Ελευθερία Αρβανιτάκη
1. Είναι γεννημένη και μεγαλωμένη στον Πειραιά από αριστερή οικογένεια. Η καταγωγή των γονιών της είναι από νησιά, η μαμά της από Ικαρία. Όλα τα καλοκαίρια της μέχρι τα 18 τα πέρασε εκεί. Ο πατέρας από τους Παξούς.
2. Έχει δηλώσει ότι η ωριμότητά της ήρθε στα δέκα της χρόνια όταν έχασε τον πατέρα της. 
3. Επί δικτατορίας κι ενώ ο πατέρας της είχε πεθάνει οι χουντικοί τον έψαχναν για να τον στείλουν εξορία. Πήγαινε σχολείο κι αισθανόταν πάντα ότι κάποιος την παρακολουθούσε από πίσω. 
4. Ήθελε να γίνει αρχαιολόγος. Ούτε καν είχε σκεφτεί να γίνει τραγουδίστρια!
5. Έκανε τα πρώτα της βήματα το 1980 ως μέλος της Οπισθοδρομικής Κομπανίας. Τα μέλη του συγκροτήματος τα είχε γνωρίσει σε διακοπές.
6. Oταν ξεκίνησε το τραγούδι το έβλεπε για πλάκα και μόνο. Ήταν μάλιστα έτοιμη να σταματήσει. Ο Χρήστος Νικολόπουλος επέμενε και άλλαξε γνώμη. Ακολούθησε η συνεργασία με τον Σταμάτη Σπανουδάκη και συνέχισε. 
7. Το πρώτο της σάουντρακ ήταν στην ταινία «Μανία» του Γιώργου Πανουσόπουλου, σε μουσική του Νίκου Ξυδάκη και στίχους του Κώστα Γουδή. 
8. Μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της, το «Κόκκινο Φουστάνι» (μουσική Σταύρου Κουγιουμτζή και στίχοι Κώστα Κινδύνη), δεν συμπεριλήφθηκε σε δικό της δίσκο. Κυκλοφόρησε στο «Τρελοί και Άγγελοι» του Κ. Κουγιουμτζή, με βασικό ερμηνευτή τον Γιώργο Νταλάρα.
9. «Σκαλίζει» μόνη της μουσική στο πιάνο. «Για μένα όμως, για δική μου χαρά, τίποτα παραπάνω. Τίποτα το σοβαρό», έχει δηλώσει. Στο σπίτι δεν υπάρχουν φωτογραφίες της ή οι χρυσοί και πλατινένιοι δίσκοι της.
10.  Ζει στο κέντρο της Αθήνας.
11.  Έχει δύο παιδιά, ένα κορίτσι και ένα αγόρι.
 

ΑΡΘΡΑ ΤΕΥΧΟΥΣ


ΓΙΝΕ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΗΣ

©ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΜΚΟ - ΝΙΚΙΟΥ 2 - 10560 ΑΘΗΝΑ

Τηλ: +30 213 023 1220 Email: info@shedia.gr

DotByDot