Shedia

EN GR

28/08/2013

Ο άνθρωπος στο επίκεντρο, του Σέργιου Μήλη

Στο συνέδριο του Διεθνούς Δικτύου Περιοδικών Δρόμου, όπου φέτος συμμετείχε για πρώτη φορά και η «σχεδία», παρουσιάστηκαν πολλά πραγματικά πρωτοποριακά προγράμματα στήριξης των αστέγων.
 
του Σέργιου Μήλη
 
 
Τέλη Ιουλίου με αρχές Αυγούστου πραγματοποιήθηκε στο Μόναχο το 17ο συνέδριο του Διεθνούς Δικτύου Περιοδικών Δρόμου (www.street-papers.org) και, ως το νεότερο μέλος αυτού του παγκόσμιου εκδοτικού κινήματος, η «σχεδία» έδωσε για πρώτη φορά το παρών, δια του διευθυντή σύνταξης Χρήστου Αλεφάντη. Ήταν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για να γνωριστούμε με τους ανθρώπους του διεθνούς δικτύου από κοντά, αφού όλα αυτά τα χρόνια η υποστήριξη, η ανταλλαγή απόψεων, η απλόχερη διοχεύτευση εμπειριών και τεχνογνωσίας έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στην προσπάθεια να βγει η «σχεδία» από το καρνάγιο της προετοιμασίας στους δρόμους της πόλης. Ήταν πολλαπλώς χρήσιμη η παρουσία μας, γιατί –και πάλι– μας δόθηκε η ευκαιρία να ακούσουμε και να μάθουμε για εξαιρετικά προγράμματα και πρακτικές που εφαρμόζουν περιοδικά δρόμου του εξωτερικού, τόσο για  την αντιμετώπιση της έλλειψης στέγης όσο και του κοινωνικού αποκλεισμού. Από τα πιο εντυπωσιακά προγράμματα ίσως είναι εκείνα που «τρέχουν» οι άνθρωποι του γερμανικού περιοδικού δρόμου  «BISS», που κυκλοφορεί εδώ και δύο δεκαετίες στο Μόναχο και ήταν ο οικοδεσπότης του συνεδρίου.   
 
 
Πωλητές με σύμβαση
 
«Ένα από τα καλύτερα πράγματα που έχουμε κάνει για τους πωλητές μας είναι που αγοράσαμε τρεις τάφους για αυτούς! Πραγματικά, το λατρεύουν», είπε περήφανα ο υπεύθυνος του δικτύου των πωλητών του γερμανικού «BISS» Γιοχάνες Ντένινγκερ.
 
Ο  Ντένινγκερ εξήγησε στους (άφωνους) συνέδρους  ότι η ανάγκη υπήρχε και έγινε ορατή όταν εμφανίστηκε ως πραγματικότητα: Ένας άστεγος πωλητής του «BISS» άφησε την τελευταία του πνοή, αλλά τελευταία κατοικία δεν υπήρχε. Έτσι, κινητοποιήθηκαν οι άνθρωποι του περιοδικού δρόμου του Μονάχου και αγόρασαν έναν τάφο για τον άνθρωπο. Για τους τρεις που αγοράστηκαν στη συνέχεια και… περιμένουν, βρέθηκε εύκολα χορηγός.
 
Το γερμανικό περιοδικό δρόμου «BISS», όμως, πρωτοπορεί και σε έναν άλλο τομέα. Με πωλήσεις που ξεπερνούν τις 74.000 ανά τεύχος, το «BISS» έχει καθιερώσει ένα σύστημα προσλήψεων των πωλητών που έχουν υψηλές μηνιαίες πωλήσεις.
 
Για παράδειγμα, ένας πωλητής που πουλάει κατά μέσο όρο 400 περιοδικά το μήνα υπογράφει σύμβαση μερικής απασχόλησης με βασικό μισθό 700€ μεικτά (κάπου 570€ καθαρά).
 
Οι πωλητές που πωλούν από 800 περιοδικά και πάνω το μήνα υπογράφουν σύμβαση πλήρους απασχόλησης που μπορεί να τους αποφέρει μέχρι και 1.900€ το μήνα μεικτά (1.250€ καθαρά). Στην ανώτερη κλίμακα βρίσκονται αυτή τη στιγμή 41 πωλητές ,με τη «δέσμευση» ότι θα πουλήσουν από 1.200 περιοδικά και πάνω.
 
Σύμφωνα με τον κ. Ντένινγκερ, με αυτά τα χρήματα μπορεί κουτσά στραβά να ζήσει ένας άνθρωπος στο Μόναχο!
 
Επιπλέον, κάθε πωλητής παίρνει και μια κάρτα απεριορίστων διαδρομών για τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς του Μονάχου, ενώ σε έναν κουμπαρά κατατίθενται υπέρ τους 40€ το μήνα. Μετά από έξι χρόνια, ο κάθε πωλητής μπορεί να εκταμιεύσει το ποσό. Ένα μίνι εφάπαξ δηλαδή!
 
Αλλά είναι και άλλα περιοδικά δρόμου που βρίσκουν τρόπους και καινοτομούν. Στην Αυστραλία, οι γυναίκες-πωλήτριες είναι λίγες και, καθώς έχουν ένα δύσκολο ιστορικό οικογενειακής βίας, δεν πολυθέλουν να βγαίνουν στο δρόμο για να πωλούν το «The Big Issue». Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο, οι υπεύθυνοι του περιοδικού έστησαν ένα ολόκληρο πρόγραμμα για την εξασφάλιση συνδρομών. Μέσα σε λίγα μόλις χρόνια, έχουν φτάσει τις 4.000 συνδρομές,  κάτι που σημαίνει ότι υπάρχει η δυνατότητα μερικής απασχόλησης κάποιων γυναικών στα γραφεία της Μελβούρνης. Η δουλειά βαρετή, αλλά παραμένει δουλειά: Βάζουν σε φακέλους τα περιοδικά που είναι να αποσταλούν στους συνδρομητές.
 
 
 
Δεκάδες περιοδικά και προκλήσεις 
 
Οι άνθρωποι των περιοδικών δρόμου σε όλο τον κόσμο προσπαθούν, και προσπαθούν πολύ σκληρά να υποστηρίξουν όσο πιο αποτελεσματικά γίνεται τους πωλητές τους. Άλλωστε, αυτή είναι η μοναδική πραγματικότητα όλων των περιοδικών δρόμου: Στο επίκεντρο βρίσκεται πάντα ο πωλητής και μόνον αυτός.
 
Πολλές ευρωπαϊκές χώρες προβληματίζονται με τις μαζικές εισροές Ρομά στις τάξεις των πωλητών τους. Στο συνέδριο μάλιστα, υπήρξε και ενότητα ειδικά αφιερωμένη σε αυτούς! Το πρόβλημα έγκειται κυρίως, στο ότι –όπως ήταν η γενική διαπίστωση– οι Ρομά δεν συμμορφώνονται με τους κανονισμούς λειτουργίας των περιοδικών για τα οποία εργάζονται. Κανονισμοί λειτουργίας που –όπως και στην περίπτωση των κανονισμών της «σχεδίας» – ζητούν το απλό και αυτονόητο σε σχέση με τη συμπεριφορά ενός ανθρώπου που αναλαμβάνει να πουλήσει το περιοδικό (να φοράει το γιλέκο όλες τις ώρες, να μην είναι επιθετικός, υπό την επήρεια ουσιών κ.λπ.).
 
Το αγγλικό «The Big Issue» έχει θέμα με την γενικότερη εικόνα του (image problem!), ενώ στο γιαπωνέζικο «The Big Issue» η Καγιόκο Γιακούγια ανέδειξε την αγωνία των στελεχών να υποστηρίξουν τα χιλιάδες νέα παιδιά που ζουν στο δρόμο. Για τους υπευθύνους του «Megafon» από τη Νορβηγία (στην οποία διαπρέπει ως art director και ο δικός μας Δημήτρης Κουτσομύτης), το σημαντικότερο ζήτημα είναι ότι, καθώς το σύνολο σχεδόν των πωλητών είναι νυν χρήστες σκληρών ναρκωτικών ουσιών, δεν κάθονται πολλές ώρες στο δρόμο για να δουλέψουν, ενώ για τα παιδιά από το Έντμοντον του Καναδά (αλλά και για το σύνολο σχεδόν των περιοδικών δρόμου παγκοσμίως) η αναζήτηση των κεφαλαίων που θα εξασφαλίσουν τη βιωσιμότητά τους είναι η μεγαλύτερη πρόκληση και αγωνία μαζί. Για τον Μπέθουελ Ούιραμπ από τη Ναμίμπια, η πρόκληση είναι ότι… δεν υπάρχει πια περιοδικό δρόμου και προσπαθεί να το στήσει από την αρχή. Το ίδιο ισχύει και για τον Κρίστοφερ Φουανταφάντα από το Μαλάουι.
 
Ένα από τα θέματα που απασχόλησε έντονα τους συνέδρους ήταν τόσο η «σχέση των περιοδικών δρόμου με τη σημερινή πραγματικότητα» όσο και οι προκλήσεις που προκύπτουν από τη νέα ψηφιακή εποχή.
 
Σε σχέση με το δεύτερο, ήδη σε Σκωτία και Αυστραλία έχει ξεκινήσει πιλοτικά ένα πρόγραμμα ψηφιακών περιοδικών δρόμου. Ο αναγνώστης έχει τη δυνατότητα επιλογής μεταξύ του χαρτιού και της ψηφιακής έκδοσης, που μπορεί να διαβάζει ακόμα και στο smartphone. Η συζήτηση ως προς αυτό μαίνεται(!) και, όπως φαίνεται, τα περιοδικά δρόμου τολμούν και πρωτοπορούν και σε αυτόν τον τομέα.
 
Την πρώτη μέρα του συνεδρίου, επίσης, η συζήτηση περιστράφηκε  γύρω από τις γενικότερες εκδοτικές, οικονομικές και κοινωνικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο Τύπος του δρόμου στο περιβάλλον του 21ου αιώνα.
 
Ο εκτελεστικός διευθυντής του αυστραλιανού «The Big Issue» Στίβεν Πέρσον υπογράμμισε  την κρισιμότητα της άρτιας οργάνωσης του δικτύου διανομής και υποστήριξης των πωλητών, αλλά και τη διεύρυνση της δεξαμενής χρηματοδότησης των περιοδικών δρόμου παγκοσμίως.
 
Αξίζει να σημειωθεί ότι για πολλά περιοδικά δρόμου της Γερμανίας (καμία πόλη δεν έχει δύο περιοδικά, αλλά πολλές ξεχωριστές πόλεις έχουν το δικό τους ξεχωριστό περιοδικό δρόμου. Για την ακρίβεια, πουθενά στον κόσμο δεν υπάρχει πόλη όπου να κυκλοφορούν δύο περιοδικά δρόμου), οι δωρεές από ιδιώτες είναι η βασική πηγή εσόδων. Στο «BISS», στο Μόναχο των εκατοντάδων ιδιωτών δωρητών, ένας γιατρός δίνει με την καρδιά του το ποσό των 10.000 ευρώ ετησίως. Τα ονόματα όλων των δωρητών δημοσιεύονται –ανά κατηγορίες–  στις τελευταίες σελίδες της έκδοσης (όσων φυσικά το επιθυμούν, γιατί υπάρχουν και κάποιοι που δεν το επιθυμούν). 
 
 
 
Ποιους υποστηρίζουμε;
 
Την τρίτη ημέρα των εργασιών του συνεδρίου, η «σχεδία» είχε την  τιμητική της. Στην κεντρική αίθουσα το θέμα που απασχόλησε τους συνέδρους ήταν «Περιοδικά δρόμου: Ποιες είναι οι ομάδες που υποστηρίζουμε». Μαζί με τη Φέι Σέλβαν («The Big Issue», Σκωτία), τον Κολ Μέρκελ («Street Roots», ΗΠΑ), τον Θιάγκο Μασαγκάρντι («OCAS», Βραζιλία), και τον Μπαστιάν Πούτερ («Bodo», Γερμανία) στο πάνελ των ομιλητών ήταν και ο διευθυντής σύνταξης της «σχεδίας» Χρήστος Αλεφάντης.
 
Ο Χρήστος μίλησε για την «ελληνική εμπειρία», ειδικά σε σχέση με το προφίλ των πωλητών της «σχεδίας», ένα προφίλ που διαφέρει ασύγκριτα σε σχέση με τις περισσότερες χώρες του κόσμου, αφού στην πατρίδα μας οι πωλητές  στη συντριπτική τους πλειοψηφία είναι άνθρωποι ούτε καν της διπλανής πόρτας, αλλά της ίδιας της δικής μας της πόρτας. Έλληνες κυρίως, με το 30% να είναι γυναίκες (πολύ υψηλό ποσοστό σε σχέση με το τι συμβαίνει στο εξωτερικό), θύματα της οικονομικής κρίσης. Χθεσινοί νοικοκυραίοι που είναι πλέον τρία, τέσσερα και πέντε χρόνια άνεργοι, πολλοί δε εξ αυτών και άστεγοι ή στα πρόθυρα της έλλειψης στέγης. 
 
Στο διάλογο που ακολούθησε (discussion group) με θέμα «περιοδικά δρόμου και οικονομική κρίση», καθόλου τυχαία,  το συντονισμό της συζήτησης είχαν ο Χρήστος με τον Πορτογάλο Ενρίκε Πίντο. 
 
Ελληνικές πρωτιές
 
Το συνέδριο έκλεισε με την απονομή των βραβείων του Διεθνούς Δικτύου Περιοδικών Δρόμου. Και εκεί υπήρξε ελληνική διάκριση. Ο Δημήτρης Κουτσομύτης από την Καστοριά πήρε το βραβείο για τον καλύτερο σχεδιασμό. Ο κ. Κουτσομύτης είναι ο art director του νορβηγικού περιοδικού δρόμου «Oslo» και, βέβαια, στενός φίλος της «σχεδίας». Το βραβείο του καλύτερου εξωφύλλου με τίτλο «πρόσωπο με πρόσωπο» («Face to Face»)πήρε το αυστραλιανό «The Big Issue», ενώ μια κυρία από την Αυστρία, πωλήτρια του περιοδικού δρόμου «Apropos» πήρε το βραβείο για την καλύτερη ιστορία/κείμενο που έχει γραφτεί από πωλητή. Το καλύτερο ρεπορτάζ της χρονιάς δημοσιεύτηκε στο «The Big Issue in the North». Τίτλος του, «Θύελλα για τους ξενώνες» («Storm about the Shelters») και θέμα του οι άθλιες συνθήκες που επικρατούν στα hostels όπου καταφεύγουν για προσωρινή φιλοξενία άστεγοι της βρετανικής γης. Το ρεπορτάζ έκανε ο Ράιαν Γκάλαχερ (Ryan Gallagher). Μια συνέντευξη με τέσσερις υποψηφίους δημάρχους σε μια πολιτεία των ΗΠΑ ήταν εκείνη που πρώτευσε στην κατηγορία της «καλύτερης συνέντευξης» (για το περιοδικό δρόμου «The Contributor», τις συνεντεύξεις πήρε ο Άντριου Κρινκς). Η ιδιαιτερότητα;  Ένας από τους υποψηφίους ήταν ο ίδιος άστεγος. Τέλος, η φωτογραφία της Χέλγκα Θέιλγκαρντ που δημοσιεύτηκε στο «Hus Forbi» της Δανίας με τίτλο «Η μπανιέρα» ψηφίστηκε ως η καλύτερη της χρονιάς που πέρασε.
 

ΑΡΘΡΑ ΤΕΥΧΟΥΣ