Shedia

EN GR

28/08/2013

Η ουτοπία της ισότητας. Συνέντευξη του Λεονάρδο Παδούρα στον Ιάσονα Πιπίνη

Ο κουβανός συγγραφέας κρίνει τον σταλινισμό, υμνεί τον ελληνικό πολιτισμό και ονειρεύεται μια σοσιαλιστική Κούβα με τη «μεγαλύτερη δυνατή ελευθερία».
 
Ο Λεονάρδο Παδούρα είναι ένας από τους σύγχρονους λατινοαμερικάνους λογοτέχνες τα έργα των οποίων κατάφεραν να περάσουν τα σύνορα της Λατινικής Αμερικής. Στην Ελλάδα το έργο του «Ο άνθρωπος που αγαπούσε τα σκυλιά» γνώρισε μεγάλη επιτυχία, όπως και σε πολλές άλλες χώρες. Ο Παδούρα γεννήθηκε το 1955 στην Αβάνα. Έχει γράψει μυθιστορήματα, διηγήματα και δοκίμια. Έγινε παγκοσμίως γνωστός με την αστυνομική του τετραλογία «Οι τέσσερις εποχές», με πρωταγωνιστή τον αστυνομικό Μάριο Κόντε. Συναντήσαμε τον Λεονάρδο Παδούρα στην Αθήνα, όπου βρέθηκε για να συμμετάσχει στο Φεστιβάλ Λατινοαμερικάνικης Λογοτεχνίας «LΕΑ». Στη συνέντευξη του στη «σχεδία» δηλώνει «ερωτευμένος» με την Ελλάδα και την ιστορία της και μιλάει για το όνειρο του για την επόμενη μέρα στην Κούβα. 
 
Δεν ξέρω αν κατά την επίσκεψη σας στην Ελλάδα ακούσατε κάτι για την οικονομική κρίση που βιώνει η χώρα μας.
 
Οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης είναι καταστροφικές και είναι κρίμα χώρες όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Ισπανία, αλλά και η Ιταλία, με τόσο μεγάλη πολιτιστική παράδοση, να βιώνουν μια τόσο δραματική κατάσταση σε κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό επίπεδο.
 
Όταν είπα σε έναν φίλο μου, καθηγητή στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο, ότι θα σας συναντούσα, μου είπε να σας ρωτήσω για ποιο λόγο στρέφεστε με τόση ένταση εναντίον του σταλινισμού. 
 
Νομίζω ότι τον σταλινισμό το μόνο που μπορεί να κάνει κάποιος είναι να τον κρίνει. Υποτίθεται ότι θα δημιουργούσε μια καλύτερη κοινωνία, με ισότητα, όπου οι πολίτες θα είχαν δικαιώματα και ευκαιρίες, και τελικά υπήρξε μια καταπιεστική διαδικασία. Τα στοιχεία που έχουν γίνει γνωστά για τους ανθρώπους που υπέφεραν και που πέθαναν, η οικονομική και η πολιτιστική καταστροφή που υπέστησαν οι σοβιετικές χώρες ήταν μεγάλη. Ήταν μια ουτοπία αυτή η ισότητα. 
 
 
Ποιο από τα έργα σας είναι εκείνο που εσείς αγαπάτε περισσότερο; Ίσως είναι δύσκολη ερώτηση. 
 
Όταν με ρωτούν ποιο από τα βιβλία μου είναι το ποιο αγαπημένο, η απάντηση για μένα είναι εύκολη. Εγώ πιστεύω ότι κάθε μυθιστόρημα που γράφω είναι το καλύτερο που μπορούσα να γράψω τη στιγμή που το έγραψα. Και αν δεν ήταν το καλύτερο, ήταν επειδή δεν μπορούσα να το κάνω. Κάθε βιβλίο έχει για μένα μεγάλη αξία. Το πρώτο μου μυθιστόρημα, το οποίο δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό έξω από την Κούβα, ήταν πολύ σημαντικό, γιατί εκεί ανακάλυψα την ικανότητα μου να γράφω ιστορίες. Μετά, η ιστορία με την προσωπικότητα του Μάριο Κόντε υπήρξε καθοριστική, γιατί είχα τη δυνατότητα να κάνω μια σειρά. Κέρδισε ένα βραβείο στην Ισπανία και μου έδωσε τη δυνατότητα να μπω σε μια πολύ μεγάλη εκδοτική εταιρεία της χώρας αυτής.
 
Στη συνέχεια, έγραψα ένα μυθιστόρημα με τίτλο «Το μυθιστόρημα της ζωής μου», το οποίο δεν ανήκει στην ίδια σειρά. Πιστεύω ότι είναι το μυθιστόρημα που έγραψα πιο καλά. «Ο άνθρωπος που αγαπούσε τα σκυλιά» είναι το βιβλίο το οποίο γνώρισε τη μεγαλύτερη επιτυχία διεθνώς. Το μυθιστόρημα αυτό είχε και τη μεγαλύτερη δυσκολία σχετικά με τα στοιχεία και την πολιτική ανάλυση. Τώρα τελειώνω ένα άλλο μυθιστόρημα για την κουβανική πραγματικότητα, το οποίο θα κυκλοφορήσει το Σεπτέμβριο. Καταλήγω στο τι είναι η Κούβα αυτή τη στιγμή. 
 
Η Κούβα αυτή τη στιγμή αλλάζει;
 
Ναι, βέβαια, αλλάζει.
 
Προς το καλύτερο;
 
Αλλάζει προς το καλύτερο. Γιατί αυτό που ήταν χειρότερο ήταν η ακινησία στην οποία είχε πέσει η Κούβα. Η οικονομία δεν λειτουργούσε, η πολιτική δεν κινούνταν, η κοινωνία το ίδιο. Αυτή τη στιγμή εξελίσσονται κάποιες μεταβολές, κυρίως οικονομικές, οι οποίες παράγουν κοινωνικές αλλαγές, που με τη σειρά τους θα προκαλέσουν και πολιτικές αλλαγές. Σιγά σιγά, μοιάζουμε περισσότερο με τον υπόλοιπο κόσμο. Αυτό δεν είναι κακό, αλλά είναι  κάτι διαφορετικό. Είναι ένας άλλος τρόπος  να κατανοήσεις τον σοσιαλισμό, αλλά και ο μοναδικός τρόπος να λειτουργήσει η κοινωνία και η οικονομία να είναι παραγωγική. Με τα μοντέλα που υιοθετούνταν στην Κούβα, τα οποία  ήταν  καθαρά σταλινικού χαρακτήρα, προφανώς η κοινωνία δεν λειτουργούσε. 
 
Πιστεύετε ότι σύντομα θα υπάρξουν στην Κούβα κάποια στιγμή ελεύθερες εκλογές;
 
Δεν το γνωρίζω. Ο Ραούλ Κάστρο έχει θέσει τον εαυτό του στην εξουσία μέχρι το 2018. Από εκείνη τη στιγμή και μετά θα γίνουν εκλογές για ένα νέο πρόεδρο. Υποθέτω χρησιμοποιώντας το ίδιο σύστημα το οποίο υπάρχει και σήμερα. Εκλογές στις οποίες ο πολίτης έχει δικαίωμα να εκλέξει μόνο το βουλευτή της περιοχής του. Αλλά από εκεί και πέρα, η διαδικασία εγκλωβίζεται στην εκλογή των βουλευτών, και τον έλεγχο των εκλογών τον έχει το Κομμουνιστικό Κόμμα. 
 
Πώς ονειρεύεστε την επόμενη μέρα στην Κούβα; 
 
Κοστίζει πολύ να κάνεις εικασίες για το τι θα γίνει στην Κούβα. Για αυτό προτιμώ να μην τις κάνω, καθώς οι άνθρωποι πέφτουν έξω. Εγώ έχω τα δικά μου όνειρα, τα οποία ίσως να μην είναι τα μεγάλα όνειρα μιας Κούβας δημιουργημένης με λογική. Εγώ θα ήθελα να είναι μια χώρα όπου, καταρχάς, οι άνθρωποι θα μπορούν να ζήσουν αξιοπρεπώς με τη δουλειά τους, κάτι που σήμερα δεν είναι δυνατόν. Δεύτερον, μια χώρα όπου ο κόσμος που θέλει να ζήσει σε άλλο μέρος να μπορεί να το κάνει, όχι λόγω ανάγκης αλλά επειδή το επιθυμεί. Αυτό δεν συμβαίνει σήμερα. Και μια χώρα όπου θα εφαρμόζονται οι δημοκρατικές αρχές του σοσιαλισμού με τη μεγαλύτερη δυνατή ελευθερία. Αυτό θα μπορούσε να είναι το μέλλον της Κούβας. 
 
 
Υπάρχει κάτι από την Ελλάδα που μπορεί να σας εμπνεύσει στη δημιουργία των έργων σας; 
 
Σίγουρα υπάρχει. Είμαι «ερωτευμένος» με την ιστορία της αρχαίας Ελλάδας. Με ενδιαφέρει πολύ όλη η λογοτεχνία της κλασικής Ελλάδας και την έχω μελετήσει αρκετά. Πιστεύω ότι οι ρίζες του δυτικού πολιτισμού βρίσκονται στο χρυσό αιώνα του ελληνικού πολιτισμού. Εκτός από τη Δημοκρατία, δημιουργήθηκαν όλες οι πολιτιστικές εκφράσεις της Δύσης. Κανένας δεν ξέρει από πού μπορεί να προκύψει η ιδέα για να γράψεις κάτι. Ίσως και από εδώ να βγει κάτι τώρα. 
 
Δεν σας φαίνεται παράξενο σε μια χώρα τόσο μακρινή για εσάς, όπως είναι η Ελλάδα, να υπάρχει κόσμος που διαβάζει τα βιβλία σας; Δεν σας εντυπωσιάζει αυτό; 
 
Πάντα με εντυπωσιάζει το γεγονός ότι έχω αναγνώστες σε πολλές γωνιές του κόσμου. Ορισμένες φορές η λογοτεχνία έχει κωδικούς που μπορεί κάποιος να τους αποκρυπτογραφήσει μόνο αν βρίσκεται κοντά σου. Έχω προσπαθήσει να δημιουργήσω μια λογοτεχνία η οποία να είναι κουβανική, αλλά ταυτόχρονα να έχει μια ιδέα παγκόσμια και νομίζω ότι σε ένα βαθμό το έχω πετύχει. Έχω μεταφράσει τα έργα μου σε είκοσι γλώσσες, ανάμεσα στις οποίες και στην ελληνική, και αισθάνομαι πολύ ικανοποιημένος  που το έργο μου «Ο άνθρωπος που αγαπούσε τα σκυλιά» χαρακτηρίστηκε ως το καλύτερο ξένο μυθιστόρημα στην Ελλάδα. 
 
 
Πιστεύετε ότι οι Έλληνες με τους Κουβανούς και με τους Λατινοαμερικάνους γενικότερα, έχουμε κοινά στοιχεία; Σε πολιτιστικό και κοινωνικό επίπεδο; 
 
Νομίζω πως ναι. Οι κουλτούρες που είναι αποτέλεσμα μεγάλων μείξεων πάντα έχουν στοιχεία επικοινωνίας μεταξύ τους. Ο ελληνικός πολιτισμός προέρχεται από πολλές μείξεις ιστορικές που έχουν 20 αιώνες ιστορίας. Και στη Λατινική Αμερική συμβαίνει το ίδιο.  Από την επαφή πολλών πολιτισμών προκύπτουν στοιχεία πολύ ζωντανά. Για παράδειγμα, το πάνθεον της αφρικανικής θρησκείας που έφθασε στην Κούβα, και η οποία υπάρχει ακόμη, είναι η Σαντερία. Μοιάζει πολύ με το πάνθεον των αρχαίων Ελλήνων. Οι Θεοί παρεμβαίνουν στη ζωή των ανθρώπων και έχουν μεταξύ τους σχέσεις και προβλήματα. Για πολλούς ανθρώπους στην Κούβα, οι Θεοί τους συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρονται στην Καραϊβική, όπου υπήρχε μετανάστευση μαύρων, και έχει κοινά στοιχεία με τη θρησκεία της αρχαίας Ελλάδας. Η Κούβα είναι μια χώρα πολύ «δυτική». Η παρουσία των ιθαγενών δεν υπάρχει πια. Είχε εξαφανιστεί ήδη από τα πρώτα χρόνια της κατάκτησης. Οι μαύροι το μόνο που έφεραν ήταν η θρησκεία και η μουσική. Δεν έφεραν τίποτα υλικό. 
 

ΑΡΘΡΑ ΤΕΥΧΟΥΣ


ΓΙΝΕ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΗΣ

©ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΜΚΟ - ΝΙΚΙΟΥ 2 - 10560 ΑΘΗΝΑ

Τηλ: +30 213 023 1220 Email: info@shedia.gr

DotByDot