Shedia

EN GR

31/07/2013

Ο Αρίστος και τα χαµένα εµείς, του Δηµήτρη Βασιλόπουλου

Μέσα από τις διαδροµές του νέου του πρωταγωνιστή, ο Δηµήτρης Νόλλας ψηλαφίζει σκοτεινές πλευρές της πρόσφατης ιστορίας µας. 
 
του Λευτέρη Βασιλόπουλου
 
Ο Αρίστος, ένας «ανήσυχος σουλατσαδόρος», παίρνει το τρένο του γυρισµού από το Μόναχο, κάποια στιγµή της διαβόητης δεκαετίας του ’60.  Δεν είναι ένας κλασικός γκασταρµπάιτερ που έχει πάει µετανάστης στη Γερµανία για να βγάλει λεφτά, αλλά, από πολλές απόψεις, είναι ένας κλασικός Νεοέλληνας. Όταν ήταν πιο νέος, έκανε την επανάστασή του, φεύγοντας από τα στενά όρια της πόλης του. Κράτησε µια µατιά κάπως αντιδραστική, σαν να έφταιγε η αδικία της κοινωνίας για τα δικά του ελλείµµατα. Ωστόσο, δεν στρατεύτηκε στην υπόθεση της επανάστασης. Προτίµησε να αποµακρυνθεί από τους παλιούς του συντρόφους και να πάει σε µέρη που δεν τον ήξερε κανείς, µήπως αποφύγει το αόρατο µάτι που τον έκρινε διαρκώς. Εκεί νόµιζε πως θα είναι ανενόχλητος να ζωγραφίζει, να φλερτάρει, να ζει παρατηρώντας τους άλλους, χωρίς ιδιαίτερο κόπο. Κάπου στην πορεία η πραγµατικότητα τού θύµισε ότι τίποτα δεν χαρίζεται σε κανέναν. Κάπου βολεύτηκε σε µια δουλίτσα για να επιβιώνει. Και, συν τω χρόνω, ήρθε το παρελθόν, µε τους ανοιχτούς λογαριασµούς του, να τον καλέσει ξανά πίσω στη Θεσσαλονίκη. 
 
Στο ταξίδι του αυτό συνοδεύει τη Χρυσάνθη, µια γοητευτική µα αλλοπρόσαλλη γυναίκα, «µε συνεχείς αλλαγές προσωπείων», που, όµως, θα του ξεγλιστρήσει µόλις φτάσουν στο σταθµό της Θεσσαλονίκης. Από εκείνη τη στιγµή παρακολουθούµε τον Αρίστο να την αναζητά, καθώς προσπαθεί, παράλληλα, να λύσει και τα περί κληρονοµιάς ζητήµατα µε τον αδερφό του Βάιο. Στην αναζήτησή του αυτή θα περάσει από τη «Βοµβάη», ένα κωλάδικο όπου µαζεύονται οι πουστοπαρέες της συµπρωτεύουσας: κύριοι µε διακριτικότητα και έφηβοι καλοφτιαγµένοι, αξιωµατικοί του στρατού και ασφαλίτες. Στη συνέχεια θα κατευθυνθεί προς την επαρχία, θα βυθιστεί στη µυστηριακή ελληνική φύση, µε τις συνεχείς εναλλαγές φωτός και σκιάς. Πριν γυρίσει στην πόλη, θα προλάβει να γνωρίσει έναν αιχµάλωτο, κάποτε, του Εµφυλίου (διαδοχικά και από τους ΕΑΜίτες και από τους Χίτες). Θα σχετιστεί µε την αδερφή της Χρυσάνθης, τη Βασιλική. Θα συναντήσει τον τοκογλύφο Πίζα και θα συγκρουστεί µαζί του. 
 
Καθώς προχωράει κανείς στην ανάγνωση του βιβλίου, αντιλαµβάνεται ότι οι περιπέτειες του Αρίστου είναι η πρόφαση για να µιλήσει ο συγγραφέας για όσα τον/µας συγκροτούν: ο εµφύλιος σπαραγµός, η µετανάστευση του ’50 και του ’60, η φτώχεια και η υποκρισία, αλλά µαζί τους και τα χαµένα εµείς. Το πεντηκονταετές παπανδρεϊκό µόρφωµα, που εκµαύλισε τους κατοίκους της χώρας, πριν την παραδώσει, µουδιασµένη και ανέτοιµη, στα δόντια των διεθνών καρχαριών. Μια από τις λειτουργίες της λογοτεχνίας είναι «να εµφανίζει όλες τις ξεχωριστές αποχρώσεις που µπορεί να έχει µια κατάσταση» (Λεονάρδο Παδούρα). Της καλής λογοτεχνίας, τουλάχιστον. Και αυτό είναι ένα στοίχηµα που ο Δηµήτρης Νόλλας το κέρδισε, προβάλλοντας όλες τις πλευρές, µε το όποιο δίκιο ή άδικό τους, ακόµα και του ίδιου του αφηγητή.    
 
*Το βιβλίο «Το ταξίδι στην Ελλάδα» του Δ. Νόλλα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ίκαρος.

ΑΡΘΡΑ ΤΕΥΧΟΥΣ