Shedia

EN GR

31/07/2013

Διακοπές µε νόηµα, του Σπύρου Ζωνάκη

Όλο και περισσότερα άτοµα επιλέγουν να συνδυάσουν τις µέρες ξεκούρασης µε την κοινωνική προσφορά.
 
του Σπύρου Ζωνάκη
 
Δηµιουργικές δραστηριότητες, µε κοινό χαρακτηριστικό τους την εθελοντική κοινωνική και περιβαλλοντική προσφορά, αντικαθιστούν τις παραδοσιακές διακοπές µέσα από ποικίλα προγράµµατα εθελοντισµού και διακοπών, που διοργανώνουν Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό. 
Εργασία σε σχολείο για τυφλά παιδιά στην Ινδία ή σε κέντρο προσφύγων στη Γερµανία, περιβαλλοντική δράση σε δάσος της Βραζιλίας, βοήθεια στη διοργάνωση καλλιτεχνικού φεστιβάλ στην Αγγλία. 
 
Οι προτάσεις διατυπώνονται  από τη Μη Κυβερνητική Οργάνωση ELIX, η οποία ιδρύθηκε το 1987 και είναι µια από τις πρώτες οργανώσεις που «τρέχουν» προγράµµατα εθελοντικής εργασίας στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
 
«Είµαστε µέλος του διεθνούς δικτύου Alliance of Voluntary Organizations, που προωθεί την εθελοντική προσφορά σε 66 χώρες. Μέσω του συγκεκριµένου δικτύου, λειτουργούµε ως κόµβος διασύνδεσης για περίπου 3.000 προγράµµατα εθελοντισµού σε όλον τον κόσµο», µας εξηγεί ο Μιχάλης Λούπης, υπεύθυνος επικοινωνίας της οργάνωσης. 
 
Από τη Φινλανδία έως την Ιταλία και από το Νεπάλ έως την Ιαπωνία, οι εθελοντές µπορούν να επιλέξουν µια ευρεία γκάµα προγραµµάτων, που περιλαµβάνουν την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, την ανάδειξη τόπων µε ιδιαίτερη πολιτιστική και ιστορική σηµασία, την κοινωνική προσφορά σε παιδιά και ευπαθείς οµάδες του πληθυσµού, καθώς επίσης και τη διεξαγωγή πολιτιστικών εκδηλώσεων.
 
 
Τα περισσότερα προγράµµατα λαµβάνουν χώρα τους καλοκαιρινούς µήνες, και στο καθένα από αυτά συµµετέχουν 15 περίπου εθελοντές από όλο τον κόσµο, ενώ δεν επιτρέπεται πάνω από δύο άτοµα να προέρχονται από την ίδια χώρα. Οι εθελοντές φιλοξενούνται σε απλές εγκαταστάσεις (π.χ. σχολεία, γυµναστήρια, ξενώνες) δουλεύουν έξι ώρες κάθε µέρα (εκτός Κυριακής) και στον ελεύθερο χρόνο τους συµµετέχουν σε γιορτές, εκδηλώσεις, εκδροµές, γνωρίζοντας την ιστορία, τον πολιτισµό και τους κατοίκους του τόπου που τους φιλοξενεί.
 
Τα έξοδα διαµονής και διατροφής καλύπτονται από το φορέα φιλοξενίας. Το κόστος των εισιτηρίων επιβαρύνει τους εθελοντές, οι οποίοι καταβάλλουν κι ένα ποσό της τάξης των 100 ευρώ, που περιλαµβάνει την ασφάλισή τους και, παράλληλα, καλύπτει µέρος των λειτουργικών και διοικητικών εξόδων της οργάνωσης.
 
Προσφορά και οµαδικό πνεύµα
 
Σύµφωνα µε τον κ. Λούπη, «τα τελευταία χρόνια παρατηρείται συνεχής αύξηση των αιτήσεων για τα προγράµµατά µας. Μάλιστα, τη φετινή χρονιά οι συµµετοχές σε αυτά αυξήθηκαν κατά 30% σε σχέση µε πέρυσι, φθάνοντας τις 150. Οι περισσότεροι είναι νέοι  ηλικίας 20-25 ετών, ενώ δεν λείπουν και οι γηραιότεροι, ακόµα και µεσήλικες, που από το 1990 σταθερά γυρνούν τον κόσµο µέσω της οργάνωσής µας. Είναι χαρακτηριστικό ότι από την ίδρυση της µέχρι σήµερα πάνω από 1.585 άτοµα εργάστηκαν σε εθελοντικά προγράµµατα στο εξωτερικό». 
 
«Παράλληλα, το φετινό καλοκαίρι οργανώνουµε στη χώρα µας τρία προγράµµατα  δηµιουργικής απασχόλησης και στήριξης παιδιών, στα οποία συµµετέχουν δεκάδες ξένοι εθελοντές. Τα “Mαθήµατα Αλληλεγγύης” στα ιδρύµατα Παµµακάριστος και Χατζηκώνστα, το “Αυτό το καλοκαίρι είναι δικό µας” στα ειδικά σχολεία της Ελευσίνας και το “Διακοπές στο σχολείο” σε δηµοτικά σχολεία του Πειραιά», συµπληρώνει ο κ. Λούπης. 
 
«Έχω συµµετάσχει σε τρία µηνιαία προγράµµατα της ΕΛΙΞ. Το ένα ήταν στο Καζακστάν το 2008, το άλλο στην Ακτή Ελεφαντοστού το 2009 και το τελευταίο στο Αζερµπαϊτζάν πριν από δύο χρόνια. Όλα είχαν να κάνουν µε την παροχή στήριξης και δηµιουργικής απασχόλησης παιδιών που ζούσαν σε ορφανοτροφεία», µας λέει η Μαρίλια Λέτη. «Ήταν συγκλονιστικό το πώς άνθρωποι από όλο τον κόσµο είχαµε αφοσιωθεί απόλυτα στην υπηρεσία ενός ύψιστου σκοπού: τη βελτίωση του µέλλοντος, έστω και κατ’ ελάχιστον, αυτών των παιδιών. Ήταν απίστευτη εµπειρία  να βλέπουµε παιδιά της Αφρικής, που είχαν  τεθεί εκτός σχολικής εκπαίδευσης, να ανταποκρίνονται µε τροµερό ζήλο στα µαθήµατα γαλλικών ή ζωγραφικής που τους κάναµε. Παρά το γεγονός ότι ζούσαν σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας, αντιµετώπιζαν τη ζωή µε αξιοθαύµαστο θάρρος και αισιοδοξία. Μετά την επιστροφή µου στην Ελλάδα δεν ήµουν πια ο ίδιος άνθρωπος», συνεχίζει. 
 
 
«Αν το δεις ως ανέµελες και ξεκούραστες διακοπές, θα απογοητευθείς», µας λέει η Κέλλυ Μανούδη, που έχει συµµετάσχει σε εθελοντικά προγράµµατα σε Ιταλία και Γαλλία. «Το πιο σηµαντικό σε τέτοια ταξίδια είναι η διάθεση σου να προσφέρεις, στο πλαίσιο ενός οµαδικού πνεύµατος», τονίζει. «Το 2011 στη Νάπολι, συµβάλαµε στη διεξαγωγή µιας γιορτής για το περιβάλλον, ενώ πέρυσι βοηθήσαµε στη διοργάνωση ενός φεστιβάλ λογοτεχνίας σε ένα χωριό της νότιας Γαλλίας». 
 
Στη Δέσποινα Αλεξίου θα µείνει αξέχαστη η συµµετοχή της, το 2005 στη Βαρκελώνη, σε ένα πρόγραµµα µετατροπής ενός αντιαεροπορικού καταφυγίου από την εποχή του ισπανικού εµφυλίου σε πάρκο. «Έµαθα παρά πολλά πράγµατα για την ιστορία της χώρας, ενώ και η τοπική κοινωνία µάς υποδέχθηκε πολύ ζεστά. Επιλέγοντας αυτό το είδος τουρισµού, βάζεις το λιθαράκι σου στον τόπο που επισκέπτεσαι, ενώ, δουλεύοντας σε ένα πολυπολιτισµικό περιβάλλον, ξεπερνάς προκαταλήψεις και ανοίγεις µονοπάτια συνεννόησης ανάµεσα στους λαούς», καταλήγει. 
 
Αυξηµένο ενδιαφέρον λόγω κρίσης
 
Προγράµµατα εθελοντικής εργασίας στην Ελλάδα (ιδίως κατά τους καλοκαιρινούς µήνες) παρέχουν και αρκετές  περιβαλλοντικές οργανώσεις. 
 
Η Μη Κυβερνητική Οργάνωση για την Προστασία της Μεσογειακής Φώκιας MOm διοργανώνει δύο εθελοντικά προγράµµατα. Το πρώτο πραγµατοποιείται στο Κέντρο Ενηµέρωσης της οργάνωσης στην Αλόννησο, από τον Ιούνιο έως το Σεπτέµβριο. Η εθελοντική εργασία σε αυτό διαρκεί δύο εβδοµάδες, και οι εθελοντές (στους οποίους παρέχεται δωρεάν διαµονή σε πλήρως εξοπλισµένα σπίτια) αναλαµβάνουν το κρίσιµο έργο της ενηµέρωσης και ευαισθητοποίησης των επισκεπτών για το θαλάσσιο περιβάλλον, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του σπανιότερου είδους φώκιας στον κόσµο, της Monachus monachus, καθώς και τους τρόπους προστασίας και διατήρησής της.
 
«Συνολικά δεχόµαστε 250 αιτήσεις το χρόνο και διαλέγουµε 32 άτοµα», εξηγεί η Σίλια Κρίνου, υπεύθυνη επικοινωνίας της οργάνωσης. «Άνθρωποι διαφορετικών πολιτισµών γίνονται συµµέτοχοι στο πνεύµα της οµαδικότητας και της προσφοράς.  Τώρα µε την κρίση, πολλοί νέοι άνθρωποι ηλικίας 20-30 ετών επιλέγουν το  πρόγραµµά µας ως έναν τρόπο εναλλακτικού και φθηνού τουρισµού», συνεχίζει.
 
Το δεύτερο  πρόγραµµα διεξάγεται καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου και απευθύνεται σε έµπειρους εθελοντές, οι οποίοι συνδράµουν το έργο της MOm για την περίθαλψη όποιας τραυµατισµένης φώκιας εντοπιστεί.
 
Από το 1992  ο Αρκτούρος  υλοποιεί, κι αυτός µε τη σειρά του, προγράµµατα εθελοντικής εργασίας. Πάνω από 5.000 νέοι από την Ελλάδα και όλο τον κόσµο  έχουν συµµετάσχει σε αυτά, ενώ πέρυσι ξεπέρασαν τους 200.
 
Οι εθελοντές, ανάλογα µε τα ενδιαφέροντά τους, προσφέρουν τη βοήθειά τους σε δράσεις ευαισθητοποίησης για το έργο της οργάνωσης και γενικότερα για την άγρια ζωή και το φυσικό περιβάλλον. Επιπλέον, συµµετέχουν σε εργασίες πεδίου, όπως είναι η ραδιοπαρακολούθηση αρκούδας και λύκου, αλλά και σε εργασίες λειτουργίας του Περιβαλλοντικού Κέντρου του Αρκτούρου στη Φλώρινα. 
 
Οι εθελοντές δεν έχουν καµία οικονοµική υποχρέωση συµµετοχής στα προγράµµατα και διαµένουν δωρεάν σε εγκαταστάσεις του Αρκτούρου.  «Κατά τη διάρκεια των διακοπών τους, οι νέοι και έφηβοι εθελοντές µας, οι Αρθούροι, θα έχουν τη δυνατότητα να γνωρίσουν ανθρώπους που µοιράζονται κοινές ανησυχίες και ενδιαφέροντα, συνεισφέροντας στην επίτευξη ενός κοινωφελούς σκοπού και γινόµενοι ενεργοί πολίτες», µας επισηµαίνει η Μαρία Τσιτινίδου, υπεύθυνη για τους εθελοντές στην οργάνωση.
 
Τι θα λέγατε, όµως, για ένα καλοκαίρι περιβαλλοντικού τουρισµού στη Ζάκυνθο, στην Κρήτη ή στην Πελοπόννησο; O Σύλλογος για την Προστασία της Θαλάσσιας Χελώνας Αρχέλων υλοποιεί εθελοντικά προγράµµατα στους επτά ερευνητικούς σταθµούς πεδίου του στις παραπάνω περιοχές.  Τα προγράµµατα λαµβάνουν χώρα από τα µέσα Μαΐου έως τα µέσα Οκτωβρίου και σύµφωνα µε τη Θεώνη Καρκούλια, υπεύθυνη εθελοντισµού της οργάνωσης, «προσελκύουν πάνω από 500 εθελοντές κάθε χρόνο, εκ των οποίων το 85% προέρχεται από το εξωτερικό». Η εργασία αποσκοπεί κυρίως στην προστασία των θηλυκών χελωνών που ωοτοκούν, των φωλιών και των νεοσσών. Ταυτόχρονα, σε όλες τις περιοχές ωοτοκίας γίνεται εντατική ενηµέρωση του κοινού, αφού όλες είναι λιγότερο ή περισσότερο τουριστικά αναπτυγµένες και οι εθελοντές θα πρέπει να είναι έτοιµοι για συχνή επικοινωνία µε τους επισκέπτες των παραλιών. «Οι συµµετέχοντες  απολαµβάνουν για ένα διάστηµα τουλάχιστον 15 ηµερών µια κοινοτική ζωή, διαµένοντας σε κατασκηνώσεις που στήνονται αποκλειστικά για τα προγράµµατα του Συλλόγου, καταβάλλοντας το ποσό των 70 ευρώ», τονίζει η κ. Καρκούλια.
 
Επίσης και η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, µια από τις σηµαντικότερες περιβαλλοντικές οργανώσεις µε κύριο στόχο την προστασία πουλιών και βιοτόπων, διαθέτει προγράµµατα εθελοντικού τουρισµού, καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Το κόστος συµµετοχής σε αυτά καλύπτεται σε µεγάλο βαθµό από την εταιρεία, συµπεριλαµβανοµένης της διαµονής των εθελοντών. Κατά τον Σπύρο Ψύχα, συντονιστή των προγραµµάτων εθελοντισµού της οργάνωσης, «κάθε χρόνο ενεργοποιούνται περίπου 300 εθελοντές, κάποιοι από τους οποίους παραµένουν ενεργοί για αρκετά χρόνια. Ο ρόλος τους είναι η συστηµατική παρακολούθηση ανά δίµηνο επιλεγµένων περιοχών  και η καταγραφή των πουλιών που ζουν σε αυτές. Με τα στοιχεία που συλλέγουν οι εθελοντές στοιχειοθετείται η ανάγκη λήψης µέτρων για την προστασία ενός απειλούµενου είδους ή µίας οικολογικά ευαίσθητης περιοχής. Ένας άλλος τοµέας δραστηριοποίησης των εθελοντών  είναι οι καµπάνιες ευαισθητοποίησης του κοινού (π.χ. για το παράνοµο κυνήγι) µε ενηµερωτικά περίπτερα, ανοικτές εκδηλώσεις και παιδικά εργαστήρια». 
 
 
Γνήσιος οικοτουρισµός!
 
Παράλληλα, στο πλαίσιο της προώθησης του οικολογικού και κοινωνικά δίκαιου τουρισµού, ο Αντώνης Πετρόπουλος έχει συστήσει από το 1999 στην Αθήνα την  αυτοδιαχειριζόµενη διαδικτυακή πλατφόρµα ecoclub.com, που, όπως τονίζει  ο ιδρυτής της, «αποτελεί ένα διεθνές δίκτυο αλληλοβοήθειας και ενηµέρωσης εργαζοµένων, επαγγελµατιών, ακαδηµαϊκών, φοιτητών και ανέργων αναφορικά µε τον γνήσιο οικοτουρισµό».
 
«Οι συµµετέχοντες στο δίκτυο πληρώνουν µια ετήσια συνδροµή ύψους 40 ευρώ, ενώ για όσους αδυνατούν να πληρώσουν η πρόσβαση στο σάιτ είναι δωρεάν. Ο στόχος µας δεν είναι τα κέρδη αλλά, στηριζόµενοι στις δυνάµεις µας, να συµβάλουµε, στην αλλαγή πορείας που χρειάζεται από τα κάτω, µέσω του τουρισµού, αλλά και µέσα στον τουρισµό», σηµειώνει ο κ. Πετρόπουλος. 
 
Τα µέλη του δικτύου, που αγγίζουν τις 4.000 και προέρχονται από 90 χώρες, έχουν τη δυνατότητα να επικοινωνούν µεταξύ τους για τις τουριστικές υπηρεσίες (φιλοξενίας και άλλες) που παρέχουν εκατοντάδες οικολογικοί ξενώνες σε 67 χώρες του κόσµου, από την Ελλάδα (υπάρχουν δύο τέτοιοι στη χώρα µας) και την Τανζανία έως την Κόστα Ρίκα και την Καµπότζη.
 
Οι συγκεκριµένοι ξενώνες θα πρέπει να πληρούν πέντε κριτήρια (πολιτικό, οικονοµικό, οικολογικό, κοινωνικό και πολιτιστικό). 
 
Πιο συγκεκριµένα, θα πρέπει να ελαχιστοποιούν το περιβαλλοντικό τους αποτύπωµα στον τόπο λειτουργίας τους. Να ανήκουν και να ελέγχονται από την τοπική κοινωνία (π.χ. συνεταιρισµοί και αυτοδιαχειριζόµενες επιχειρήσεις), ικανοποιώντας τις πραγµατικές της ανάγκες. Να εξαλείφουν τη φτώχεια, την αδικία, την καταπίεση και την ανισότητα, σεβόµενοι όλα τα ατοµικά και συλλογικά δικαιώµατα (π.χ. εργατική νοµοθεσία, ισότητα µεταξύ των φύλων). Και, τέλος, να προωθούν τη µη βία, την αλληλεγγύη, την ελευθερία έκφρασης, τον διεθνισµό και τη διαπολιτισµική κατανόηση (π.χ. µέσω της πρόσληψης µεταναστών). Στην πλατφόρµα υπάρχουν αναλυτικές πληροφορίες για 21 τέτοιους ξενώνες, οι οποίοι, µέσω ανοιχτής και δηµοσιευµένης διαδικασίας, έχουν θεωρηθεί ως εκείνοι που ικανοποιούν µε τον  καλύτερο τρόπο τα παραπάνω κριτήρια.
 
Όπως και αν έχει, πάντως, µένουν πολλά ακόµα να γίνουν ώστε ο εθελοντικός, οικολογικός και ακτιβιστικός τουρισµός να λάβει τα χαρακτηριστικά κινήµατος στη χώρα µας. 
 

ΑΡΘΡΑ ΤΕΥΧΟΥΣ