Shedia

EN GR

31/07/2013

Δια(σ)τροφική αλυσίδα, του Βασίλη Παπακριβόπουλου

Στα ιχθυοτροφεία της πολιτισµένης Νορβηγίας για να εξοντώσουν µια ψείρα που κατατρώει τους σολοµούς, ταΐζουν µε εντοµοκτόνο τα ίδια τα ψάρια!
 
του Βασίλη Παπακριβόπουλου
 
Τα φλαµίνγκο και ο σολοµός χρωστάνε το εντυπωσιακό χρώµα τους στις κοκκινωπές γαρίδες κι άλλα οστρακόδερµα που αποτελούν µεγάλο µέρος της διατροφής τους. Κι αν τα φλαµίνγκο εξακολουθούν να απολαµβάνουν ελεύθερα –αν και απειλούµενα– το αρχέγονο διαιτολόγιό τους, η συντριπτική πλειονότητα των σολοµών ζει στριµωγµένη στα κλουβιά των ιχθυοτροφείων και τρέφεται µε ζωικά άλευρα, σόγια και διάφορες άλλες βιοµηχανικές ζωοτροφές. Με αποτέλεσµα, αυτές οι τροφές να του προσδίδουν ένα γκριζωπό, διόλου ελκυστικό για τον καταναλωτή, χρώµα.
 
Όπως και σε όλες τις άλλες σύγχρονες διατροφικές αλητείες που αποσκοπούν στο κέρδος, τη λύση αναλαµβάνει να δώσει η χηµεία. Τα εκτροφεία διαθέτουν το Salmo-Fan, ένα χρωµατολόγιο µε βάση το οποίο επιτυγχάνουν την ακριβή απόχρωση που επιθυµούν για το προϊόν τους,  χάρη σε ένα κοκτέιλ χηµικών χρωστικών ουσιών (µεταξύ άλλων η ασταξανθίνη και η κανθαξανθίνη, που χρησιµοποιούνται σε προϊόντα µακιγιάζ που δίνουν όψη µαυρίσµατος). Μάλιστα, µερικές φορές υπερβάλλουν, και το χρώµα που επιλέγουν είναι πολύ πιο έντονο και κραυγαλέο από εκείνο του άγριου σολοµού. Για αυτές τις ουσίες  υπάρχουν υπόνοιες ότι δεν είναι και τόσο αβλαβείς…
 
Επίσης, σε δείγµατα νορβηγικού σολοµού βρέθηκαν συγκεντρώσεις βαρέων µετάλλων (καδµίου, µόλυβδου), διοξίνης και PCB, ουσιών ιδιαίτερα καρκινογόνων. Αιτία για την ανίχνευσή τους στον οργανισµό των ψαριών θεωρούνται οι βιοµηχανικές ζωοτροφές. Γι’ αυτό το λόγο, η Ρωσία απαγόρευσε το 2006 την εισαγωγή νορβηγικού σολοµού, ενώ οι Ηνωµένες Πολιτείες και η Κίνα έχουν αυξήσει τους ελέγχους και δηµιουργούν προσκόµµατα στις εισαγωγές. 
 
Εντοµοκτόνο για την ψείρα!
 
Ωστόσο, τα παραπάνω µπορούν να θεωρηθούν σχεδόν επουσιώδη µπροστά στο πραγµατικό σκάνδαλο: ο σολοµός που εκτρέφεται στη Νορβηγία (60% της παγκόσµιας παραγωγής) και στη Σκωτία είναι ποτισµένος µε… εντοµοκτόνο. Πράγµατι, όπως καταγγέλλει η οικολογική οργάνωση Green Warrior, καθώς υπάρχει τροµερός υπερπληθυσµός ψαριών που ταΐζονται µε εντατικό τρόπο, το 10-20% των ψαριών πεθαίνουν µέσα στα κλουβιά,  ενώ σε πολλά άλλα εµφανίζονται ασθένειες, δυσπλασίες ή παράσιτα. Έτσι, η «θαλάσσια ψείρα», ένα παράσιτο που δεν απειλεί ιδιαίτερα τον άγριο σολοµό, κάνει πραγµατική θραύση µέσα στον υπερσυνωστισµό των ιχθυοτροφείων, κατατρώγοντας κυριολεκτικά τις σάρκες των ψαριών. Επιπλέον, αυτή η ψείρα µεταλλάσσεται πολύ εύκολα κι απέκτησε ανοσία στα κτηνιατρικά φάρµακα που χορηγούνταν απλόχερα στα εκτρεφόµενα ψάρια.
 
Σύµφωνα µε την αχτύπητη τεχνοκρατική «λογική», αφού η θαλάσσια ψείρα είναι ένα είδος εντόµου, αν ταΐζουµε τα ψάρια µε ένα ισχυρό εντοµοκτόνο, το παράσιτο που αρχίζει να τρώει τις σάρκες τους θα πεθαίνει δηλητηριασµένο και η παραγωγή θα διασώζεται. 
 
Στη Νορβηγία επέλεξαν λοιπόν το diflu-benzuron,  ένα γεωργικό εντοµοκτόνο του οποίου ο κατασκευαστής προειδοποιεί στις οδηγίες χρήσης «να αποφεύγεται η χρησιµοποίησή του σε απόσταση µικρότερη των 30 µέτρων από κανάλια, ποτάµια, ρυάκια ή οποιαδήποτε άλλη υδάτινη επιφάνεια, επειδή είναι ιδιαίτερα τοξικό για τους οργανισµούς που ζουν σε υδάτινο περιβάλλον». 
 
Βέβαια, η κυκλοφορία του εν λόγω εντοµοκτόνου απαγορεύεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά, όπως όλοι γνωρίζουν, η Νορβηγία δεν ανήκει στην Ε.Ε. και στη χώρα αυτή είναι απολύτως νόµιµο. Αν µάλιστα θυµηθεί κανείς ότι ο σολοµός είναι το τρίτο προϊόν που εξάγει η χώρα (µετά το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο), το οποίο της αποφέρει 29 δισεκατοµµύρια δολάρια, και αν λάβει υπόψη του ότι η υπουργός Αλιείας –η οποία µεταξύ άλλων εποπτεύει και διορίζει τις διοικήσεις στον Οργανισµό για την Ασφάλεια των Τροφίµων, στο Εθνικό Ινστιτούτο για τη Διατροφή, τα Ψάρια και τα Οστρακόδερµα και στο Ινστιτούτο για τη Θαλάσσια Έρευνα– έχει µετοχές πολλών εκατοµµυρίων ευρώ στα ιχθυοτροφεία σολοµού, τότε κατανοεί πολύ καλύτερα την κατάσταση.
 
 
Εχθρός του λαού
 
Όσο για τους Νορβηγούς δηµοσιογράφους, το ζήτηµα αποτελούσε σχεδόν ταµπού, καθώς, εκτός του ότι αυτός ο τοµέας αποφέρει πολύ συνάλλαγµα στη χώρα,  τα µέσα ενηµέρωσης στα οποία εργάζονται πρόβαλλαν τον διαφηµιστικό καταιγισµό του υπουργείου Υγείας που καλούσε τους Νορβηγούς να καταναλώνουν δυο ή τρεις φορές την εβδοµάδα σολοµό. Εύκολα φαντάζεται  κανείς τι εχθρότητα συνάντησαν οι Green Warriors και το µικρό –εκτός Βουλής– Οικολογικό Κόµµα λόγω της «αντεθνικής δράση τους»… Εξάλλου, ας µην το ξεχνάµε, Νορβηγός ήταν κι ο Ίψεν, που έγραψε τον «Εχθρό του Λαού», και –εκτός από την ανθρώπινη ψυχή γενικότερα– κάτι παραπάνω θα πρέπει να γνώριζε για τους συµπατριώτες του…  
 
Πρόσφατα, το νορβηγικό υπουργείο Υγείας, προσπαθώντας να δείξει ότι δεν αγνοεί εντελώς αυτές τις αδιαµφισβήτητες και συντριπτικές καταγγελίες που έχουν γίνει από σηµαντικά επιστηµονικά ινστιτούτα και ερευνητές, λάνσαρε µια νέα διαφηµιστική εκστρατεία, µε την οποία συνιστά στις έγκυες και στα παιδιά να µην καταναλώνουν πολύ µεγάλες ποσότητες σολοµού εκτροφείου (σάµπως για τους υπόλοιπους να µην υπάρχει πρόβληµα…).
 
Εξάλλου, περίπου η ίδια κατάσταση ισχύει και για την ανερχόµενη δύναµη του κλάδου, τη Σκωτία: εκεί χρησιµοποιούν το –νόµιµο στην Ε.Ε. αλλά τοξικό– teflubenzuron: τα τελευταία τέσσερα χρόνια, ενώ η παραγωγή σολοµού αυξήθηκε µονάχα κατά 22%, η κατανάλωση αυτού του εντοµοκτόνου αυξήθηκε κατά 110% ! 
 
Πάντως, ακόµα µεγαλύτερο πρόβληµα ενδέχεται να εγκυµονεί η κατανάλωση άγριου σολοµού και άγριων ψαριών που ζουν ή περνούν από τις περιοχές των ιχθυοτροφείων. 
 
Γιατί, τουλάχιστον, τα εκτροφεία προσέχουν και πουλάνε το σολοµό πολλές ηµέρες µετά τη χορήγηση του εντοµοκτόνου, όταν µεγάλο µέρος του έχει αποβληθεί από τον οργανισµό του ψαριού. 
 
Αντίθετα, δεδοµένου ότι το 7% περίπου της τροφής που δίνεται στα ψάρια ιχθυοτροφείου σκορπίζει στο περιβάλλον (70.000 τόνοι στην περίπτωση της Νορβηγίας), είναι πολύ πιθανόν ότι ένας πανάκριβος «άγριος» σολοµός που επωφελείται της αφθονίας τροφής στο περιβάλλον των εκτροφείων µπορεί να παρουσιάζει εντυπωσιακά υψηλές συγκεντρώσεις εντοµοκτόνου, που κατανάλωσε τις ηµέρες που προηγήθηκαν της αλίευσής του…                                                            

ΑΡΘΡΑ ΤΕΥΧΟΥΣ