Shedia

Δεν είναι ασθένεια, αλλά ιδιατερότητα. Και στη χώρα μας, όλο και πιο πολύ, αναπτύσσονται καλές πρακτικές για την υποστήριξη και κοινωνική ένταξη των ανθρώπων με αυτισμό, μια διαδικασία που αφορά όλους μας, βασικά στοιχεία της οποίας είναι η γνώση, η κατανόηση και η αποδοχή.

Κείμενο: Σπύρος Ζωνάκης

ΗΠΑ, 1950: Η Τεμπλ Γκράντιν  θα διαγνωστεί με αυτισμό, επτά  χρόνια από τότε που ο Αυστριακός  ψυχίατρος Λέο Κόνερ (Leo Kanner) τον είχε πρωτοπεριγράψει. Οι ειδικοί, θεωρώντας την Τεμπλ, που μέχρι τα τέσσερά της επικοινωνούσε  μόνο με κραυγές και ελάχιστη βλεμματική επαφή, «παράφρων» και «καθυστερημένη», θα συστήσουν τον εγκλεισμό της σε ψυχιατρικό ίδρυμα. Η μητέρα της θα αρνηθεί, παλεύοντας ενάντια στην άγνοια και τη σκληρότητα με την οποία αντιμετώπιζαν την κόρη της.  Η Γκράντιν, τελικά, κατάφερε να πάρει διδακτορικό και να αλλάξει τη βιομηχανία της κτηνοτροφίας, με τη μελέτη της για τη συμπεριφορά των ζώων. Επιπλέον, κατόρθωσε να γίνει καθηγήτρια σε κολέγιο και συγγραφέας με σημαντικές πωλήσεις στα βιβλία της. To 2010, η ζωή της θα γυριστεί ταινία («Temple Grandin», «Ζωή σαν τριαντάφυλλο).

Πάνω από 60 χρόνια, όμως, μετά τη διάγνωση της Τεμπλ, το στίγμα αναφορικά με τον αυτισμό καλά κρατεί στην αμερικανική κοινωνία. Σύμφωνα με  περσινή μελέτη του ιδρύματος μελέτης του αυτισμού Simons Simplex, το 80% των οικογενειών που έχουν παιδιά με αυτισμό δήλωσαν ότι νιώθουν στιγματισμένοι, ενώ πάνω από το 40% ανέφερε ότι απομονώθηκε από την οικογένεια και τους φίλους. Η άγνοια και το στίγμα απέναντι στα άτομα με αυτισμό κάθε άλλο παρά αποτελούν αμερικανική ιδιαιτερότητα. Είναι διαδεδομένα και στην ελληνική κοινωνία. 

«Δεν είναι ευρύτερα γνωστή η διαφορά του αυτισμού από την ψυχική διαταραχή. Θεωρούμε τον άνθρωπο με αυτισμό ως τον “τρελό”, τον “προβληματικό” και τον “καθυστερημένο”. Ο αυτισμός δεν είναι συνώνυμος με τη νοητική καθυστέρηση, υπάρχει ένα σημαντικό ποσοστό ατόμων  με αυτισμό που την εμφανίζουν, αλλά δεν είναι προϋπόθεση  για να τεθεί διάγνωση. Η στερεοτυπική εικόνα του ατόμου με αυτισμό στη χώρα μας είναι αυτή ενός ανθρώπου που δεν κάνει τίποτε άλλο από το να λικνίζεται και να κοιτάει άσκοπα μια απίθανη λεπτομέρεια. Επιπλέον, ο αυτισμός δεν σημαίνει απώλεια του ενδιαφέροντος για επικοινωνία και κοινωνικότητα, δεν είναι επιλογή μοναξιάς, αλλά αδυναμία υιοθέτησης κατάλληλων επικοινωνιακών τρόπων», μας διηγείται ο παιδοψυχίατρος Παναγιώτης Βουτυράκος, γενικός διευθυντής της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας Ε.ΨΥ.ΜΕ., που λειτουργεί ένα κέντρο ημέρας για νήπια με διαταραχή αυτιστικού φάσματος στο Κερατσίνι και ένα για εφήβους και νέους με αυτισμό στη Δραπετσώνα. «Στην Ελλάδα, όταν αναφερόμαστε στον αυτισμό, μιλάμε, συνήθως, για αυτιστικά παιδιά, σαν να μην υπάρχουν αυτιστικοί ενήλικες. Μάλιστα, αρχίσαμε να μιλάμε για αυτισμό στην Ελλάδα με μια επιστημονική εγκυρότητα  μόλις τα τελευταία 10-15 χρόνια. Υπάρχουν, έτσι, χιλιάδες ενήλικες που έχουν αυτισμό και έχουν πάρει κατά το παρελθόν διαγνώσεις όπως νοητική καθυστέρηση, σχιζοφρένεια ή βαριά διαταραχή προσωπικότητας και βρίσκονται σε ψυχιατρικά άσυλα, σε ξενώνες νοητικής υστέρησης ή στο σπίτι τους στιγματισμένοι. Δυστυχώς, στη χώρα μας, υπάρχουν ελάχιστες  δομές χρηματοδοτούμενες από το Υπουργείο Υγείας για νήπια και παιδιά με αυτισμό, γύρω στις 10, ενώ για ενήλικες δεν ξεπερνούν τις 3-4», καταλήγει.

Είναι αυτό το κενό υπηρεσιών για άτομα με αυτισμό στην Ελλάδα που κινητοποίησε την κ. Έρη Καλογεροπούλου, μητέρα και η ίδια παιδιού με διαταραχή αυτιστικού φάσματος, να ιδρύσει, το 1998, το Σύλλογο Γονέων, Κηδεμόνων και Φίλων Αυτιστικών Ατόμων Νομού Λάρισας, που λειτουργεί έναν ξενώνα για ενήλικες με αυτισμό και δύο κέντρα ημέρας (ένα για ενήλικες και ένα για παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας). «Ο γιος μου με αυτισμό γεννήθηκε το 1980. Πήραμε τη διάγνωση όταν ήταν δύο ετών. Επικρατούσε η άποψη, τότε, από μία μερίδα επιστημόνων ότι οι “μητέρες-ψυγεία” είναι εκείνες που κάνουν τα παιδιά τους αυτιστικά. Είχα πέσει σε μια τέτοια περίπτωση. Τα πράγματα ήταν πολύ δύσκολα εκείνα τα χρόνια. Ο γιος μου, που είχε βαρύ αυτισμό, δεν ήταν επιθυμητός ούτε στα ειδικά σχολεία  – δεν ήταν υποχρεωμένοι οι εκπαιδευτικοί να πάρουν ένα παιδί με βαρύ αυτισμό. Για κάποια χρόνια είχαμε μετακομίσει στην Αθήνα και ο γιος μου πήγαινε σε μια δομή για παιδιά με αυτισμό που υπήρχε τότε στο Καλαμάκι. Από 11 χρόνων, όταν γυρίσαμε στη Λάρισα, τον είχα στο σπίτι. Δούλευα, ταυτόχρονα. Άντεξα για δύο-τρία χρόνια. Έβλεπα ότι διαλυόμουν. Ίσως πέρασα και μια κατάθλιψη. Λέω: “Ή θα το παλέψω ή θα με πάρει από κάτω”. Τον πήγα σε ένα ίδρυμα στον Βόλο και υποσχέθηκα στον εαυτό μου ότι θα κάνω τα πάντα για να δημιουργηθεί ένας καλύτερος χώρος στη Λάρισα. Για καλή μας τύχη,  βρέθηκε στο δρόμο μας ο αποβιώσας εκδότης της τοπικής εφημερίδας “Ελευθερία” Τάκης Δημητρακόπουλος που έκτισε τον ξενώνα για ενήλικες με αυτισμό “Ελευθερία”, το 2001. Οι δομές μας χρηματοδοτούνται από το Υπουργείο Υγείας, αλλά τις διαχειρίζεται ο σύλλογός μας. Στον ξενώνα οι άνθρωποι με αυτισμό έχουν μάθει να έχουν μια ρουτίνα, που είναι βασικό για τη ζωή τους. Κάνουν θεραπευτική ιππασία, πηγαίνουν εκδρομές. Παράλληλα, υλοποιούμε, με τη βοήθεια ψυχολόγων, ένα πρόγραμμα όπου εθελοντές, κυρίως φοιτητές, επισκέπτονται οικογένειες παιδιών με αυτισμό, γίνονται φίλοι με τα παιδιά, πηγαίνουν μαζί βόλτα. Έτσι, ευαισθητοποιούμε και την τοπική κοινωνία. Σκεφτόμαστε να δώσουμε, πλέον, έμφαση και στο ζήτημα της ψυχολογικής στήριξης των οικογενειών. Πολλοί γονείς αισθάνονται: “αχ, γιατί να τύχει σε μένα” ή πενθούν για αυτά τα παιδιά, άλλοι το κρύβουν  ή ονειρεύονται το παιδί τους να μπορούσε να μιλήσει. Εγώ αποδέχθηκα το γιο μου και τον καμάρωνα, όπως ήταν, με όλες τις δυσκολίες του. Δεν έκανα όνειρα να ήταν αλλιώς», σημειώνει η κ. Καλογεροπούλου.

Φωτογραφία: REUTERS/Jim Young

ΕΝ ΕΞΕΛΙΞΕΙ

Θέλοντας να άρουν αυτήν ακριβώς την κοινωνική απομόνωση  των ατόμων με αυτισμό, από τις αρχές του 2016, ο δήμος του Λίβερπουλ, σε συνεργασία με την τοπική οργάνωση για τα δικαιώματα  όσων είναι  στο φάσμα του αυτισμού «CharityAutism Together» και  το Εμπορικό Επιμελητήριο της πόλης, επιδιώκουν να μετατρέψουν το βρετανικό λιμάνι στην πρώτη φιλική για τα άτομα με αυτισμό πόλη της Ευρώπης. Συγκεκριμένα, τα καφέ, εστιατόρια, εμπορικά κέντρα, μουσεία, ακόμη και γυμναστήρια της πόλης ενθαρρύνονται (λαμβάνοντας χρηματοδότηση  από τo πρόγραμμα «Connect to Autism» του βρετανικού Υπουργείου Υγείας) να κάνουν τις εγκαταστάσεις τους προσβάσιμες σε άτομα με αυτισμό. Πώς; Δημιουργώντας δωμάτια ηρεμίας, ενώ ο φωτισμός τους  δεν θα πρέπει να είναι εκτυφλωτικός.

«Όντως, το μεγαλύτερο πρόβλημα των ατόμων με αυτισμό είναι η μοναξιά. Λείπουν  οι χώροι κοινωνικοποίησής τους», επισημαίνει η ψυχολόγος κ. Μαρία Ηλιοπούλου, αντιδήμαρχος της Αθήνας για το παιδί και πρόεδρος του Ελληνικού Επιστημονικού Συλλόγου για το Asperger. «Το 2009, ως σύλλογος, δημιουργήσαμε το “Στέκι”, όπου νέοι με Asperger, ηλικίας 16 ώς 25 ετών συναντιούνταν με νέους εθελοντές, κυρίως δασκάλους και ψυχολόγους, και συζητούσαν για τις εμπειρίες, τις δυσκολίες, το μέλλον τους. Έπαιζαν μαζί, έβλεπαν ταινίες, ενώ πήγαιναν μαζί βόλτες, στο σινεμά, στα μουσεία. Δυστυχώς, ο χώρος που μας φιλοξενούσε έχει πουληθεί», συμπληρώνει. Πώς βίωσε, όμως, το να είναι η ίδια μητέρα ατόμου με Asperger; «Μέσα από αυτή τη διαδικασία έμαθα να μπαίνω στη θέση του άλλου. Ο τρόπος σκέψης των ατόμων με αυτισμό δεν είναι κατώτερος, αλλά διαφορετικός.  Ο αυτισμός δεν είναι ασθένεια, αλλά ιδιαιτερότητα. Ο γιος μου είναι πια 30 χρόνων. Το σχολείο, τότε, δεν ήταν καθόλου έτοιμο να δεχθεί παιδιά με Asperger. Υπήρχαν  εκπαιδευτικοί που έλεγαν: “τι δουλειά έχει εδώ αυτό το παιδί;” ή “γιατί να πάει στη Μαθηματική Εταιρεία, για να μας ντροπιάσει;”. Πήγαινα στο σχολείο και έφτιαχνα εγώ η ίδια μαζί με τους δασκάλους προγράμματα για το παιδί. Μόλις το 2008, χάρη στις προσπάθειες και του συλλόγου μας, αναγνωρίστηκαν, με το νόμο 3699/2008, ότι τα παιδιά με αυτισμό έχουν ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και καθιερώθηκε και ο θεσμός της παράλληλης στήριξης».

Αλήθεια, όμως, μπορούν τα σκίτσα ενός μαθητή με αυτισμό να λειτουργήσουν αποστιγματιστικά  και να αλλάξουν την ατμόσφαιρα σε ένα σχολικό περιβάλλον; Ουτοπικό; Κάθε άλλο. «Είχα πέρσι έναν μαθητή  της Γ΄ Γυμνασίου σε ένα τμήμα ένταξης για παιδιά με αυτισμό σε  ιδιωτικό σχολείο στα νότια προάστια», σημειώνει η κ. Αναστασία Γεώργα, φιλόλογος ειδικής αγωγής. «Όταν ερχόταν η ώρα του μαθήματος  της “Ελένης” του Ευρυπίδη, αγχωνόταν και θύμωνε πάρα πολύ. Του λέω πολύ ωραία: “Θα  αρχίσουμε να ζωγραφίζουμε την ιστορία”. Καθώς έβλεπα τα σκίτσα στα μέσα της χρονιάς, διαπίστωνα ότι έχω μπροστά μου  ένα βιβλίο. Του υποσχέθηκα ότι αυτά τα σκίτσα θα τα κάνουμε βιβλίο», συνεχίζει. Το ηλεκτρονικό βιβλίο, μάλιστα, «Η Ελένη αλλιώς…» σε κείμενο της κ. Αναστασίας Γεώργα και εικονογράφηση του μαθητή της  Κ. Μ. διατίθεται εδώ και μερικές εβδομάδες. «Αν αντιμετωπίζουμε τον αυτισμό μόνο σαν ιατρική γνωμάτευση, κινδυνεύουμε να παραβλέψουμε το χαρακτήρα και τις δυνατότητες του κάθε παιδιού. Ξέρω πως κάθε  μαθητής μου είναι κάτι πολύ παραπάνω από μια διάγνωση, για την ακρίβεια είναι ένας άνθρωπος εν εξελίξει, στην περίπτωση του Κ.Μ. δεν μπορούσα να παραβλέψω πως απέναντί μου είχα έναν σκιτσογράφο, από μεριάς μου ένιωσα την ανάγκη να δείξω στο μαθητή μου ότι μπορεί να ξεπεράσει κοινωνικές ταμπέλες και να γίνει ο ενήλικας που ο ίδιος ονειρεύεται, ίσως λοιπόν ένας σκιτσογράφος. Στη λογοτεχνία, για παράδειγμα, είχε ζωγραφίσει το γεφύρι της Άρτας, είχε αποδώσει την απελπισία του πρωτομάστορα, τον πόνο των μαθητάδων. Όταν παρουσιάστηκε η ζωγραφιά, τον χειροκρότησε όλη η τάξη. Ο μαθητής αυτός υφίστατο καθημερινό μπούλινγκ, για τα υπόλοιπα παιδιά ήταν ο “παράξενος” και όποιος τον ακουμπούσε γινόταν  “μολυσμένος”. Μέσα από τα σκίτσα, απέκτησε το σεβασμό των συμμαθητών του, έγινε ορατός στο σχολείο, ενώ και ο ίδιος ένιωθε ότι αξίζει, ότι είναι ισότιμος», καταλήγει η κ. Γεώργα.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΥΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Πώς θα σας φαινόταν, ωστόσο, ένα σχολείο «συμπεριληπτικό», το οποίο έχει προσαρμόσει τη διδασκαλία και το περιβάλλον του ώστε να χωράει ισότιμα στις τάξεις του και τα τυπικά και τα παιδιά με αυτισμό; Υπάρχει. Είναι το Ράλλειο Πειραματικό Δημοτικό στον Πειραιά. «Εδώ και τρία χρόνια, τα παιδιά με αυτισμό συνυπάρχουν με τα τυπικά σε όλες τις τάξεις και όλες τις δραστηριότητες. Υλοποιούμε τη διαφοροποιημένη διδασκαλία. Αν το παιδί με αυτισμό έχει εμμονή με τα τρένα, ο δάσκαλος μπορεί να χρησιμοποιεί κείμενα που να έχουν τρένα για να το κινητοποιήσει και, όταν το συγκεκριμένο παιδί αρχίζει να εξοικειώνεται με την εκπαιδευτική διαδικασία, να αποσύρει σιγά σιγά το ενδιαφέρον του γι’ αυτά, ενώ σχεδιάζουμε οπτικοποιημένα προγράμματα όλων των δραστηριοτήτων που θα ακολουθήσουν τα παιδιά αυτά στο ατομικό τους ημερολόγιο ή στον πίνακα. Έχουμε διαμορφώσει και μια γωνιά ηρεμίας στην οποία μπορεί να καταφύγει ένα παιδί με αυτισμό  όταν το άγχος του είναι πολύ μεγάλο και να παίξει με αντικείμενα που το ευχαριστούν, μέχρι να ξανασυνδεθεί με την ομάδα. Παράλληλα, οργανώνουμε υποστηρικτικές ομάδες από τυπικούς συμμαθητές τους, όπως οι τρεις σωματοφύλακες που ακολουθούν κάθε βδομάδα και παίζουν παιχνίδια μαζί με κάθε παιδί με αυτισμό ή ο φύλακας-άγγελος όπου είναι δίπλα στο θρανίο του γιατί μπορεί να δυσκολεύεται με τα μαθηματικά ή τη γλώσσα. Όταν πρωτοφτάνουν στο σχολείο τα παιδιά με αυτισμό, το πρώτο που παρατηρεί κανείς είναι η αναστάτωση, το άγχος, η επιθετικότητά τους. Πλέον, έχουν σε μεγάλο βαθμό  κοινωνικοποιηθεί, κατακτούν γνώσεις, έχουν απομειωθεί οι κρίσεις, οι εντάσεις, ενώ έχει αλλάξει και το βλέμμα των άλλων παιδιών απέναντί τους, που τα αντιμετώπιζαν με φόβο και συστολή. Με καθημερινό αγώνα κατακτιέται η αποδοχή τους», σημειώνει ο διευθυντής του σχολείου κ. Βασίλης Πανόπουλος.

Προγράμματα συνεκπαίδευσης, όμως, υλοποιεί και το γειτονικό Ειδικό Δημοτικό Σχολείο Αυτιστικών Πειραιά (ένα από τα μόλις πέντε ειδικά σχολεία της χώρας αποκλειστικά για παιδιά με αυτισμό).

«Δίνουμε έμφαση στα άτυπα περιβάλλοντα μάθησης, με τα παιδιά του 36^ου Δημοτικού Σχολείου Πειραιά πηγαίνουμε μαζί στο θέατρο, στην παιδική χαρά, στο σουπερμάρκετ, στο ταχυδρομείο να στείλουμε γράμμα στον Άι Βασίλη και από το έξω περνάμε μετά στο μέσα, τη σχολική τάξη. Τα παιδιά μαθαίνουν να αλληλεπιδρούν, να συνεργάζονται, να επικοινωνούν μέσα από παιχνίδια μουσικοκινητικά, θεατρικά, κατασκευών, ενώ ένα παιδί δικό μας πηγαίνει κάθε βδομάδα και κάνει διαφοροποιημένη διδασκαλία με τα υπόλοιπα, χωρίς τα τυπικά παιδιά να υπολείπονται. Με το Ράλλειο Δημοτικό έχουμε ξεκινήσει συνεκπαίδευση στα εικαστικά. Είναι μέσα από την επαφή των τυπικών παιδιών με εκείνα με αυτισμό και ην έξοδό τους από την αφάνεια που εξαφανίζεται ο φόβος και το στίγμα. Έχουν αναπτυχθεί και φιλικές σχέσεις, πολλές φορές τα τυπικά παιδιά καλούν τα δικά μας στα σπίτια τους, στα πάρτι τους», επισημαίνει ο διευθυντής του Ειδικού Δημοτικού Σχολείου Πειραιά κ. Νίκος Παπαδόπουλος.

Πέρα, όμως, την εκπαίδευση, τι συμβαίνει με την εργασιακή ένταξη των ατόμων με αυτισμό; Αναμφίβολα το πιο εντυπωσιακό παράδειγμα είναι εκείνο της υπηρεσίας «Prospects», ένα κοινό πρόγραμμα του βρετανικού Υπουργείου Εργασίας και της Εθνικής Εταιρείας Αυτιστικών που ξεκίνησε το 1999 έχοντας ως βάση το Λονδίνο, αλλά έχει πια επεκταθεί στη Γλασκώβη, το Σέφιλντ και το Μάντσεστερ. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα παρέχει συμβούλους απασχόλησης σε ένα άτομο με αυτισμό, υποστηρίζοντάς το να επιλέξει τη δουλειά που του αρέσει, αλλά και να διατηρήσει μία θέση εργασίας.  Ο σύμβουλος πρέπει να εντοπίζει την κατάλληλη κενή θέση εργασίας, να προετοιμάζει το άτομο για τη συνέντευξη, να πραγματοποιεί την επαφή μεταξύ εργοδότη, του ατόμου με αυτισμό και της οικογένειάς του, να εκπαιδεύει τον εργοδότη και, εάν είναι απαραίτητο, να εκπαιδεύει τους συναδέλφους και να εντοπίζει κάποιον που θα μπορούσε να μέντορας. Ο σύμβουλος, οφείλει, επίσης, να παρέχει συναισθηματική και πρακτική υποστήριξη και να ελέγχει τη διαρκή εργασιακή κατάσταση ως «κυνηγός προβλημάτων», προκειμένου να αντιμετωπίσει τομείς πιθανής σύγκρουσης ή απογοήτευσης.

Στη χώρα μας, όμως, είναι όχι κρατικές υπηρεσίες, αλλά ελάχιστες κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις (μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού) που έχουν αναλάβει το έργο της επαγγελματικής ένταξης ατόμων με αυτισμό.

«Ο  Δαμιανός, ο γιος μου, εργαζόταν σε μία αντίστοιχη κοινωνική επιχείρηση στη Σκωτία, ήταν βιολογικό εστιατόριο, που επιδοτούνταν από τον Δήμο του Εδιμβούργου, στο οποίο οι εκπαιδευόμενοι προωθούνταν στην αγορά εργασίας με τη μεσολάβηση του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου. Ήθελα να μεταφέρω την ιδέα και στην Ελλάδα», μας διηγείται η κυρία Γεωργία Βαμβουνάκη-Ράφαν, μητέρα νέου με σύνδρομο Asperger και νόμιμη εκπρόσωπος της Κοιν.Σ. Επ. Ένταξης «Μύρτιλλο», το καφέ «των εκλεκτών ψυχών», που απασχολεί 14 νέους 18-30 χρόνων (στην πλειοψηφία τους άτομα με αυτισμό  υψηλής λειτουργικότητας, αλλά και με κώφωση, νοητική στέρηση ή κινητικά προβλήματα). 

Στην πορεία είδαμε ότι η ελληνική αγορά εργασίας δεν είναι έτοιμη ακόμη, και έτσι και τους κρατήσαμε όλους εδώ. Μόλις πρόσφατα η αλυσίδα Flocafé μάς ζήτησε για πρώτη φορά εργαζόμενους. Φιλοδοξία μας στο “Μύρτιλλο”, πέρα από το τεχνικό μέρος  της δουλειάς, είναι να μάθουν τα παιδιά να συνεργάζονται, να επικοινωνούν, να ανέχονται, να αντιλαμβάνονται τα αισθήματα του άλλου, που είναι ένα δύσκολο κομμάτι για τα άτομα με αυτισμό.  Είδα παρά πολλά  οφέλη στον Δαμιανό. Έμαθε να οργανώνεται, να είναι συνεπής, να καταλαβαίνει ότι και οι άλλοι άνθρωποι δεν είναι προέκταση του εαυτού του, αλλά ετερότητες που πρέπει να τις σεβόμαστε. Θυμάμαι όταν ήταν στην  κοινωνική επιχείρηση στη Σκωτία ο Δαμιανός, πήγαιναν τα παιδιά σε φιλανθρωπικές οργανώσεις και πρόσφεραν εθελοντική εργασία, εκείνος πήγαινε σε ΚΑΠΗ, έφτιαχνε το τσάι στους παππούδες και τους πήγαινε βόλτα με το καροτσάκι. Θα θέλαμε και εδώ να κάνουμε κάτι αντίστοιχο», συνεχίζει η κ. Βαμβουνάκη.

Φωτογραφία: REUTERS/Shannon Stapleton

Ο ΚΗΠΟΣ ΤΗΣ ΕΛΠΙΔΑΣ

Πώς θα σας φαινόταν, αλήθεια, όμως αν νέοι με νοητική υστέρηση και αυτισμό γίνονταν εκπαιδευτές στη φυσική καλλιέργεια αγροτικών προϊόντων;  Κι όμως, αυτός είναι ένας από τους στόχους της Κοιν. Σ.Επ. Ένταξης «Ο Κήπος της Ελπίδας», που συστήθηκε τον Οκτώβριο του 2015 στο πλαίσιο του Κέντρου Ημέρας για έφηβους και νέους  της Ε.ΨΥ.ΜΕ. στη Δραπετσώνα. «Βλέποντας ότι μέσα από τη συμμετοχή τους στις ομάδες κηπουρικής τα παιδιά είχαν πολλά οφέλη καλλιεργώντας το χώμα, αλλά και προσπαθώντας να ανοίξουμε δρόμους για την εργασιακή τους ένταξη, στήσαμε το συνεταιρισμό, χάρη και στο πρόγραμμα “Είμαστε όλοι Πολίτες”. Στον ταρατσόκηπό μας καλλιεργούμε από ντομάτες και πιπεριές μέχρι μαρούλια και ρόκα με φυσικές μεθόδους καλλιέργειας και χρησιμοποιώντας ηλιακό ρολόι, ενώ πριν κάνουμε τον συνεταιρισμό ένας καλός άνθρωπος μας παραχώρησε ένα παλιό εγκαταλελειμμένο σπίτι στο Παλαιό Φάληρο, όπου στον κήπο του καλλιεργούμε ό,τι χρειάζεται ένα σπίτι, καρπούζια, κολοκύθια», επισημαίνει η ψυχολόγος στο Κέντρο Ημέρας Σοφία Γρεασίδου. «Στόχος μας είναι να μπορούν τα παιδιά –μέχρι στιγμής είναι τέσσερα στο συνεταιρισμό και ελπίζουμε να ενταχθούν και άλλα– να πωλούν αυτά που καλλιεργούν, όπως και τις μπουμπουνιέρες, τα λικέρ, τις μαρμελάδες που μεταποιούν εδώ στο κέντρο, αλλά και να πωλούν υπηρεσίες κήπου. Ήδη έχουν έρθει οι πρώτες παραγγελίες για κηπάρια που φτιάχνουν τα ίδια τα παιδιά από το μηδέν. Θέλουμε μέσα από τον κήπο να ενταχθούν τα παιδιά στην κοινωνική ζωή και η κοινωνία να έρθει σε μας. Φιλοδοξούμε να οργανώσουμε ένα ολόκληρο εκπαιδευτικό πρόγραμμα για σχολεία, εκπαιδευτικούς, ανθρώπους από την τοπική κοινωνία, που θα μας επισκέπτονται για να εκπαιδευτούν από τα ίδια τα παιδιά στον τρόπο που καλλιεργούν, τι σημαίνει, για παράδειγμα, φυσικός σπόρος. Μία από τις κορυφαίες στιγμές στην καριέρα μου ήταν όταν πήγαμε με τα παιδιά εθελοντικά και φτιάξαμε λαχανόκηπους σε δημοτικά και νηπιαγωγεία. Αντί να λέμε στους άλλους ελάτε να μας βοηθήσετε, πήγαμε εμείς να βοηθήσουμε. Τα παιδιά ήταν μετά πάρα πολύ περήφανοι», καταλήγει η κ. Γρεασίδου. 

Ο ΧΑΜΕΝΟΣ ΘΗΣΑΥΡΟΣ

Ανακαλύπτουν μαζί τον χαμένο θησαυρό, εξερευνούν τον μαγικό τόπο με τα σοκολατένια ρυάκια και  καταφέρνουν να λύσουν το γρίφο της εξαφάνισης του μικρού μάγου. Η ηθοποιός δρ. Χάρις Καρνέζη υλοποιεί, από το 2003, ένα πρωτοποριακό διεθνώς ψυχοπαιδαγωγικό μοντέλο για την αντιμετώπιση των επικοινωνιακών και κοινωνικών δυσκολιών των παιδιών με αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας και  σύνδρομο Asperger, το Γνωσιακό Συμπεριφορικό  Δράμα. «Δημιούργησα μία μέθοδο που βασίζεται στο παιδαγωγικό θέατρο και στη γνωσιακή συμπεριφορική ψυχολογία. Με ενδιέφερε  να δώσω ένα κίνητρο στα παιδιά να θέλουν να μάθουν μέσα από το παιχνίδι αυτό που θέλω να τους διδάξω. Δεν υπάρχει σχέση θεραπευτή θεραπευόμενου, είμαστε επί ίσοις όροις – εξάλλου ο αυτισμός δεν είναι αρρώστια είναι διαφορετικός τρόπος επεξεργασίας της πληροφορίας και προσπαθούμε να βοηθήσουμε το κάθε παιδί στη δυσκολία να επεξεργαστεί σφαιρικά την πληροφορία», σημειώνει η κ. Καρνέζη. «Είμαστε πάντα πράκτορες και προσπαθούμε να λύσουμε διάφορες αποστολές, να βρούμε το εργοστάσιο της σοκολάτας, την ουτοπία – είναι σαν διαδραστικά παραμύθια με τα παιδιά να είναι οι ήρωες. Για να φτάσουμε, όμως, εκεί, περνάμε διάφορες δοκιμασίες, όπου βρίσκονται καλυμμένοι οι παιδαγωγικοί μας στόχοι.  Για παράδειγμα, για τα παιδάκια που έχουν δυσκολίες στη βλεμματική επαφή, για να περάσουν τη λίμνη με τους κροκόδειλους, πρέπει να  τους υπνωτίσουν με τα μάτια για να κοιμηθούν, αλλά όλα αυτά δεν γίνονται με υπόδειξη παρά με δράση αντίδραση, βιωματικά. Θυμάμαι την εξάλειψη μιας μακροχρόνιας φοβίας ενός εντεκάχρονου αγοριού με σύνδρομο Asperger για το σκούντημα, το οποίο εκλάμβανε λόγω της δυσκολίας του να κατανοήσει τις προθέσεις των άλλων πάντα ως μπούλινγκ, με αποτέλεσμα βίαια ξεσπάσματα που τον στοχοποιούσαν στο σχολείο. Για να εξιχνιάσει, όμως το μυστήριο και να φθάσει στο στόχο του, έπρεπε να χτυπήσει στην πλάτη ένα μωρό για να το σώσει από πνιγμό, να σκουντήσει τον κοιμισμένο βάτραχο για να τον ξυπνήσει και να του πει το δρόμο για τον βυσσινόκηπο, να πείσει τη μαγεμένη στρουθοκάμηλο να τον αφήσει να τη σκουντήσει για να λυθούν τα μάγια. Έτσι, ανακάλυψε ότι πίσω από το σκούντημα μπορεί να υπάρχουν διαφορετικές προθέσεις», συμπληρώνει η κ. Καρνέζη.