Shedia

Η ελπίδα κυλάει στο χορτάρι

Μπορεί μια μπάλα να αλλάξει τον κόσμο, να εμπνεύσει, να κινητοποιήσει; Και βέβαια μπορεί. Απόδειξη η δική μας Εθνική Αστέγων και εκατοντάδες αντίστοιχα προγράμματα απανταχού της Γης.

Όσο έγραφα το κείμενο αυτό, βρισκόμουν κυριολεκτικά στην άλλη άκρη του πλανήτη και ζούσα σε ρυθμούς Μουντιάλ. Όχι, όμως, της διάσημης διοργάνωσης, αλλά μιας πιο ταπεινής. Βρισκόμουν στην πόλη του Μεξικού και ζούσα στους ρυθμούς του 16ου Παγκόσμιου Κυπέλλου Αστέγων, ενός κορυφαίου ποδοσφαιρικού, αλλά κυρίως κοινωνικού θεσμού, που καθιερώθηκε χάρη στο Διεθνές Δίκτυο Εφηµερίδων Δρόµου και έχει, μεταξύ άλλων, την υποστήριξη της UEFA και του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Η Αγγελική, η Νόρα, η Ελένη, η Μαρία, η Μάγδα, η Μόνικα, ο Αποστόλης, ο Νίκος, ο Νικόλας, ο Λάζαρος, ο Σάκης, ο Ρεζά, ο Τζιμπούρ και ο Μορτάζα ήταν οι εκπρόσωποι της δικής μας χώρας, οι παίκτες της Εθνικής Αστέγων, μιας πρωτοβουλίας που αξιοποιεί το ποδόσφαιρο ως μέσο ενεργοποίησης και κοινωνικής (επαν)ένταξης ανθρώπων που βιώνουν τον κοινωνικό αποκλεισμό, αλλά και ως μέσο ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης και κινητοποίησης ημών... των ενταγμένων. Οι ηλικίες τους δεν είναι αυτές που φαντάζεστε και η φυσική τους κατάσταση δεν παραπέμπει σε επαγγελματίες αθλητές. Άλλωστε, βασικός σκοπός της διοργάνωσης αυτής δεν είναι τα εντυπωσιακά γκολ και τα αστραφτερά κύπελλα, αλλά το να νιώσουν οι παίκτες χαρούμενοι, χρήσιμοι και μέρος της κοινωνίας και να αποτελέσει κομμάτι της διαδικασίας ένταξης ή επανένταξης. Σκοπός της είναι, επίσης, να καταρρίψει προκαταλήψεις που έχουμε εμείς για τους ανθρώπους αυτούς και αυτοί για εμάς.

ΧΑΡΟΥΜΕΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Η αγωνιστική μας περιπέτεια, λοιπόν, ξεκινάει χαράματα Τρίτης και 13, σε μία από τις μεγαλύτερες πλατείες του κόσμου, την Πλατεία Συντάγματος της Πόλης του Μεξικού, ή αλλιώς πλατεία Ζόκαλο. Σαράντα δύο χώρες από όλες τις ηπείρους και πάνω από 450 παίκτες ετοιμάζονται για τη μεγάλη παρέλαση. Οι θεατές περνάμε στις κερκίδες, οι εθνικές σημαίες παίρνουν τη θέση τους στο κεντρικό γήπεδο και η μεγάλη αυτή γιορτή κοινωνικού ποδοσφαίρου και αλληλεγγύης ξεκινά. Για τις επόμενες έξι ημέρες, 21 άνθρωποι από μια μικρή χώρα των 11 εκατομμυρίων κατοίκων κοιμούνται και ξυπνούν με μοναδική σκέψη τη στρογγυλή θεά και το πόσα μπορούν να «ρουφήξουν» από τις στιγμές τους στην πρωτεύουσα των περίπου 8,5 εκατομμυρίων. Έχω τόσα να θυμηθώ από τις μέρες αυτές. Τα γενέθλια της Δώρας στο ξενοδοχείο, τις προπονήσεις και τα παιχνίδια κάτω από τη βροχή, το φαν κλαμπ της Μάγδας, τον πρώην παίκτη της ομάδας που τώρα μένει στις ΗΠΑ και ταξίδεψε για να μας στηρίξει, τους χορούς στο χώρο των αθλητών, την κερκίδα που μοιραστήκαμε με τους οπαδούς άλλων ομάδων, τον διαιτητή που διέκοψε το παιχνίδι για να δέσει τα κορδόνια της Αγγελικής, τα χοροπηδητά και τις φωνές του Χρήστου (ο μάνατζερ της ομάδας), του Γιάννη (ο επίσημος φωτογράφος της) και του Σάκη (ο Θεσσαλονικιός προπονητής της), τα χαμόγελα των κοριτσιών που τιμήθηκαν για το ήθος τους με το πρώτο FIFPro βραβείο της διοργάνωσης (το βραβείο της Διεθνούς Ένωσης Επαγγελματιών Ποδοσφαιριστών, με το οποίο έχουν τιμηθεί, μεταξύ άλλων, οι Σέρχιο Ράμος, Κριστιάνο Ρονάλντο και Λιονέλ Μέσι). Κυρίως, όμως, θυμάμαι τα λόγια παλιών και νέων παικτών της ομάδας, που δείχνουν τι σημαίνει η Εθνική Αστέγων γι’ αυτούς. «Μέσα από την Εθνική Αστέγων έμαθα να συνεργάζομαι, να ακούω τη γνώμη του άλλου, να αποδέχομαι τα λάθη. Είχα μάθει να τα κάνω όλα μόνη μου και η ομάδα με εξέλιξε ως άνθρωπο», είχε πει παλαιότερα η Έλενα, φοιτήτρια τώρα στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Με πάθος μιλάει και ο Αθηναίος προπονητής Αλέξανδρος Καϊάφας: «Δεν χωρά σε λόγια η ευγνωμοσύνη που νιώθω για όσα έχω ζήσει με την ομάδα αυτή. Μαζί της πήγα στη Χιλή και πάντα θα θυμάμαι τις 13 ημέρες που μου επέτρεψαν να γνωρίσω έναν άλλο κόσμο». Η Δέσποινα, αρχηγός της γυναικείας ποδοσφαιρικής ομάδας στο 15ο Παγκόσμιο Κύπελλο Αστέγων στο Όσλο, είχε γράψει σε ηλικία 16 ετών. «Ευχαριστώ όλους τους ανθρώπους που μέσα από το Παγκόσμιο Κύπελλο Αστέγων με βοήθησαν να γίνω καλύτερος άνθρωπος. Η ομάδα ήταν για μένα σχολείο. Οι άνθρωποί της με βοήθησαν να ανακαλύψω τη μοναδικότητά μου, να την αναπτύξω, να τη μοιραστώ. Ήταν μια εμπειρία που μου προσέφερε εφόδια για την εύκολη ή δύσκολη καθημερινότητά μου» ήταν τα λόγια της, ενώ μια άλλη παίκτρια μιλάει για την ευκαιρία να πρωταγωνιστήσει σε μια χαρούμενη ιστορία: «Ακόμα δεν μπορώ να “χωνέψω” ότι βρίσκομαι εδώ. Πρώτη φορά έχω να διηγηθώ μια ιστορία χωρίς ναρκωτικά και φυλακές, μια ιστορία όπου είμαι χαρούμενη», ομολόγησε σε μια ιδιαίτερα συναισθηματικά φορτισμένη συνάντηση μία ακόμα παίκτρια. Μετά είναι και τα λόγια της Μόνικας, η οποία είναι πωλήτρια της «σχεδίας» και συχνά έρχεται στις προπονήσεις με τον 20χρονο γιο της: «Ήταν ένα χέρι βοηθείας όταν ήμουν άνεργη και δεν είχα χρήματα. Ήταν το χέρι που με τράβηξε από αυτήν τη μαύρη τρύπα και με βοήθησε να νιώσω και πάλι άνθρωπος, να νιώσω ξανά φυσιολογική», δήλωσε η Μόνικα σε συνέντευξη που έδωσε κατά τη διάρκεια του Κυπέλλου. Το τουρνουά κράτησε μέχρι την Κυριακή 18 Νοεμβρίου και, για την ιστορία, νικήτρια χώρα και στις δύο κατηγορίες (Ανδρών και Γυναικών) αναδείχθηκε το Μεξικό. Όσο για τις δικές μας ομάδες, οι άνδρες ήρθαν 36οι, ενώ η γυναικεία ομάδα κατέλαβε τη δωδέκατη θέση. Μπορεί, λοιπόν, η ελληνική ομάδα να μην έρχεται πρώτη στη βαθμολογία, ωστόσο είναι η μόνη χώρα στην ιστορία του θεσμού που έχει κατακτήσει τέσσερις φορές βραβείο για το «Ευ Αγωνίζεσθαι» (Άμστερνταμ 2015, Γλασκώβη 2016, Όσλο 2017, Μεξικό 2018). Όπως λέει η Ρέιτσελ Μέι, υπεύθυνη για τις Διεθνείς Συνεργασίες στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Αστέγων, «η ελληνική ομάδα ξεχειλίζει από θετική ενέργεια, που περνάει στις υπόλοιπες ομάδες, στο προσωπικό, στους θεατές. Αυτός είναι και ο λόγος που έχει πάρει τόσες φορές το βραβείο Fair Play». «Υποστηρίζω το Μεξικό, αλλά η γυναικεία ομάδα της Ελλάδας μού έχει κλέψει την καρδιά. Μπορεί να μην κατακτά τρόπαια, αλλά αυτό δεν την εμποδίζει να απολαμβάνει τον αγώνα. Ακόμα κι αν χάσουν με 10 γκολ, τα κορίτσια αυτά δεν σταματούν να χαμογελούν», συμπληρώνει ο ντόπιος εθελοντής Αλφρέντο Σεγούρα Μολίνα.

ΚΥΡΙΑΡΧΟ ΜΕΣΟ

Μέσα σε μία εβδομάδα βιώσαμε και μάθαμε πολλά, όχι τόσο για το ποδόσφαιρο, όσο για τον κόσμο γύρω μας, για τον ίδιο μας τον εαυτό, τις αντοχές μας, τις δυνάμεις που κρύβουμε, και αυτά που μάθαμε μας πήγαν λίγα βήματα μπροστά. Μήπως, λοιπόν, ο αθλητισμός και η μπάλα είναι περισσότερα από όσα νομίζουμε; Για μένα, η απάντηση είναι πια ξεκάθαρη και τα λεγόμενα των ειδικών απλώς επιβεβαιώνουν αυτό που τώρα γνωρίζω. «Τα μεγάλα αθλητικά γεγονότα μάς φέρνουν πιο κοντά, είναι μια διεθνής γλώσσα που μας επιτρέπει να επικοινωνούμε», λέει ο Γιάννης Θεοδωράκης, καθηγητής Αθλητικής Ψυχολογίας στο ΤΕΦΑΑ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. «Ένα σημαντικό και διεθνούς εμβέλειας ποδοσφαιρικό γεγονός έχει τη δύναμη να διαπερνά επικοινωνιακά όλα τα επίπεδα κοινωνικής διαστρωμάτωσης και να αναδεικνύεται σε ένα κυρίαρχο μέσο επικοινωνίας», επιβεβαιώνει ο Νικόλαος Πατσαντάρας, αναπληρωτής καθηγητής Αθλητικής Κοινωνιολογίας στο τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του ΕΚΠΑ. Σύμφωνα, μάλιστα, με έρευνα του βρετανικού Υπουργείου Πολιτισμού, Μέσων και Αθλητισμού (πρόγραμμα CASE), οι αθλητικές δραστηριότητες έχουν ποικίλες κοινωνικές επιδράσεις, οι οποίες συνδέονται με τη βελτίωση της υγείας, τη μείωση της εγκληματικότητας, την αύξηση του κοινωνικού κεφαλαίου, τη βελτίωση των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων. Πιο συγκεκριμένα, η ενασχόληση με τον αθλητισμό φαίνεται να ενισχύει τη θετική κοινωνική συμπεριφορά και να μειώνει τα ποσοστά εγκληματικότητας, ιδιαίτερα στους νέους άνδρες. Επιπλέον, ο αθλητισμός φαίνεται να λειτουργεί σαν κόλλα που ενισχύει τη συνύπαρξη και την αίσθηση του ανήκειν, περιορίζοντας τις κοινωνικές εντάσεις και αυξάνοντας τη συμμετοχή σε συλλογικές δράσεις. Ακόμη, στα οφέλη του περιλαμβάνονται η τόνωση της αυτοεκτίμησης και της αυτοπεποίθησης και η βελτίωση γνωστικών ικανοτήτων (όπως η συγκέντρωση). Ειδικά δε για το ποδόσφαιρο, έρευνα από το Τμήμα για τον Αθλητισμό και την Υγεία του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης σε γυναίκες που δεν είχαν αθληθεί ποτέ έδειξε ότι εκείνες που ασχολήθηκαν με το σπορ αυτό ωφελήθηκαν περισσότερο σε επίπεδο φυσικής κατάστασης και ψυχολογίας σε σχέση με εκείνες που καταπιάστηκαν με το τρέξιμο. Το ποδόσφαιρο τους προσέφερε μεγαλύτερο κίνητρο για μια πιο μόνιμη ενασχόληση με τον αθλητισμό, συνέβαλε στη δημιουργία νέων σταθερών κοινωνικών δεσμών και επηρέασε θετικά τις οικογενειακές και επαγγελματικές τους σχέσεις. «Οι παίκτριες ποδοσφαίρου εστίαζαν στο παιχνίδι και είχαν ως κίνητρο την κοινωνική επαφή και τη διασκέδαση ως μέλη ενός συνόλου. Μετά το τέλος της έρευνας, οι περισσότερες συνέχισαν να παίζουν μπάλα», διαπίστωσαν οι ερευνητές. Παρατηρώντας τις παίκτριες (αλλά και τους παίκτες) τόσο της ελληνικής αποστολής όσο και των άλλων ομάδων, τα συμπεράσματα αυτά δεν φαίνονται καθόλου υπερβολικά. Μάλιστα, την Αγγελική και τον Αποστόλη, τους αρχηγούς των ομάδων μας, τους συνάντησα λίγο καιρό μετά την επιστροφή στην Ελλάδα σε μια έκθεση φωτογραφίας, όπου κανόνιζαν το προπονητικό πρόγραμμα των επόμενων ημερών. Πέρα, όμως, από τα παραπάνω, οι ωφελούμενοι γίνονται community leaders, αναλαμβάνουν δηλαδή ρόλο εκπροσώπου της κοινότητάς τους. Τους καλούν να συμμετάσχουν σε τουρνουά, πηγαίνουν σε σχολεία για να μιλήσουν στα παιδιά. Η εμπειρία τους γίνεται γνώση και προσφορά στο κοινωνικό σύνολο. Εμπνέουν. «Έχουμε να προσφέρουμε κάτι πιο σημαντικό από τις αθλητικές μας ικανότητες, έχουμε να προσφέρουμε δύναμη, αλληλεγγύη, συμμετοχή, αποδοχή», είχε πει με έμφαση ο Χρήστος Αλεφάντης, που συντονίζει την καμπάνια «Γκολ στη Φτώχεια», συμπληρώνοντας ότι η συμμετοχή στους αγώνες φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά, τους επιτρέπει να μάθουν για άλλους πολιτισμούς, για διαφορετικούς τρόπους ζωής. «Όταν γίνεται η κλήρωση των ομάδων, η ιδανική ομάδα για εμάς είναι η πιο μακρινή, αυτή που θα μας προσφέρει νέες εμπειρίες, ένα παράθυρο σε έναν άλλο κόσμο, ένα ακόμα μάθημα ζωής», εξηγεί. «Σε ολόκληρο τον πλανήτη οργανώσεις χρησιμοποιούν την κοινή γλώσσα της μπάλας και το πιο αγαπητό άθλημα σε μια προσπάθεια να κάνουν τον κόσμο καλύτερο. Γι’ αυτές, το ποδόσφαιρο δεν είναι απλώς ένα ωραίο παιχνίδι, είναι ένας τρόπος να αλλάξουν ζωές. Μέσα στο γήπεδο διδάσκουν το ευ αγωνίζεσθαι, την κοινωνική ενσωμάτωση, το σεβασμό, ενώ έξω από αυτό χρησιμοποιούν τη δύναμη του ποδοσφαίρου προκειμένου να εντάξουν τους συμμετέχοντες σε ειδικά προγράμματα», υπογραμμίζει ο Τζορτζ Σπρίνγκμποργκ, υπεύθυνος ανάπτυξης δικτύου της οργάνωσης κοινωνικού ποδοσφαίρου Street Football World, για να συμπληρώσει ότι «μέσα από την Εθνική Αστέγων και τις άλλες δραστηριότητές της, ο “Διογένης” στηρίζει και ενθαρρύνει ανθρώπους που βρίσκονται σε ανάγκη, δείχνοντας πώς το ποδόσφαιρο μπορεί να αλλάξει ζωές προς το καλύτερο». Να σημειωθεί ότι η «σχεδία» είναι ο μοναδικός φορέας από την Ελλάδα που είναι μέλος και στους δύο αυτούς κορυφαίους διεθνείς θεσμούς κοινωνικού ποδοσφαίρου (Homeless World Cup και Street Football World). Μιλώντας για το ίδιο θέμα, ο Ριντ Φοξ, διευθυντής προγραμμάτων του Street Soccer USA (Ποδόσφαιρο Δρόμου των ΗΠΑ), επισημαίνει: «Έχει να κάνει περισσότερο με τη δημιουργία ενός ασφαλούς, φιλικού και θετικού περιβάλλοντος για τους συμμετέχοντες, παρά με τη δημιουργία μιας ανταγωνιστικής ομάδας. “Το ποδόσφαιρο για μένα είναι ζωή. Με έκανε αυτό που είμαι και με κρατάει μακριά από τα ναρκωτικά”, είχε πει ένας παίκτης μας. Οι αθλητές μας βλέπουν ένα μέλλον για τον εαυτό τους. Θέτουν στόχους και πιστεύουν ότι μπορούν να τους πετύχουν». «Για ορισμένους, το πρόγραμμα είναι η κοινότητά τους, το δίκτυο υποστήριξής τους. Τους δίνει μια βάση για να κάνουν θετικές αλλαγές. Πολλοί κόβουν το κάπνισμα, το αλκοόλ, τα ναρκωτικά, γίνονται πιο δραστήριοι, αλλάζουν διατροφή. Άλλες αλλαγές είναι μικρές και άλλες μεγάλες, αυτό που μετράει είναι ότι οι παίκτες γίνονται μέρος μιας κουλτούρας που τους εκτιμά, τους στηρίζει και τους ενθαρρύνει να εξελιχθούν», λέει ο Γιώργος Χαλκιάς, προπονητής της ομάδας ποδοσφαίρου του περιοδικού δρόμου της Αυστραλίας (Big Issue Commu[1]nity Street Soccer Program). «Η ομάδα και οι προπονήσεις δίνουν μια σταθερά στην κατά τα άλλα χαοτική ζωή μας. Βάζουν πρόγραμμα και όρια εκεί που δεν υπήρχαν», είπε κάποια στιγμή η Αγγελική, ενώ ετοιμαζόταν για τον επόμενο αγώνα. Η ομάδα με τον πολυεθνικό χαρακτήρα ανοίγει τις προπονήσεις της στο Ρουφ και την πλατεία ΧΑΝΘ σε όποιον θέλει να γνωρίσει τη χαρά του παιχνιδιού, ενώ συχνά πυκνά «παίρνει αγκαλιά» το κινητό της γήπεδο και επισκέπτεται χώρους που οι περισσότεροι αποφεύγουμε, ώστε να προωθήσει το ποδόσφαιρο ως γέφυρα πολιτισμών. Για παράδειγμα, έχει στηρίξει συνανθρώπους μας στο κέντρο φιλοξενίας προσφύγων στο Κορδελιό και έχει επισκεφτεί τους κρατούμενους του Γενικού Καταστήματος Κράτησης Δομοκού. «Οι μέρες επαναλαμβάνονται, ίδιες κι απαράλλακτες, μέσα σε μια μελαγχολική ρουτίνα, όπου τίποτα δεν αλλάζει. Η σημερινή μέρα είναι καλύτερη από Χριστούγεννα», είχε πει ένας κρατούμενος για τη μέρα που έγινε ο αγώνας με την Εθνική Αστέγων στο προαύλιο του σωφρονιστικού καταστήματος. Η πρωτοβουλία έγινε αφορμή να στηθούν παρόμοια ποδοσφαιρικά προγράμματα σε καταυλισμούς, χάρη στις μπάλες και τον εξοπλισμό που δώρισε η «σχεδία».

ΚΙΝΗΤΡΟ ΑΛΛΑΓΗΣ

Παρόμοια ποδοσφαιρικά προγράμματα «τρέχουν» σε πολλές χώρες στο εξωτερικό. Το Βελγικό Κύπελλο Αστέγων (Belgian Homeless Cup) αριθμεί σήμερα 38 ομάδες και περίπου 550 παίκτες την εβδομάδα. Το Young Achievement Sports for Development (YASD) στη Ζιμπάμπουε ξεκίνησε από τους νέους μιας παραγκούπολης ως μια προσπάθεια να κρατήσουν συνομηλίκους τους μακριά από επικίνδυνες συμπεριφορές και σήμερα παλεύει για την ένταξη ανθρώπων με αλμπινισμό στον αθλητισμό. Στην Κολομβία το Ποδόσφαιρο για την Ειρήνη και τη Συμφιλίωση (Football for Peace and Reconciliation) φέρνει κοντά πρώην μέλη της οργάνωσης Επαναστατικές Ένοπλες Δυνάμεις της Κολομβίας και πολίτες-θύματα σε μια προσπάθεια να καλλιεργήσει τη συγχώρεση και τη συμφιλίωση. Τα προγράμματα αυτά συχνά πλαισιώνονται από δράσεις στήριξης των παικτών. Για παράδειγμα, το Ποδόσφαιρο Δρόμου των ΗΠΑ οργανώνει μαθήματα επαγγελματικής κατάρτισης, το YASD προσφέρει εκπαιδευτικές υποτροφίες και έχει λέσχη ανάγνωσης, η ομάδα ποδοσφαίρου του περιοδικού δρόμου της Αυστραλίας παρέχει στους παίκτες συμβουλές για το πού μπορούν να αναζητήσουν βοήθεια για μια σειρά ζητημάτων (όπως στέγαση, χρήση ουσιών, ευκαιρίες εργασίας) και καθοδήγηση για το πώς να στραφούν σε έναν πιο θετικό τρόπο ζωής. Ωστόσο, η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα που ξεκίνησε με ένα ποδοσφαιρικό πρόγραμμα, το οποίο εξελίχθηκε και περιλαμβάνει τόσο πολλές δράσεις, όπως η «σχεδία» και οι «Αόρατες Διαδρομές». Γιατί, όμως, επιλέγεται ο αθλητισμός και όχι κάποια άλλη έκφραση του πολιτισμού μας (όπως ο κινηματογράφος ή η μουσική) ως τρόπος κοινωνικής ενσωμάτωσης; Την απάντηση δίνει ο κ. Πατσαντάρας. «Σχετίζεται με το γεγονός ότι ο αθλητισμός σήμερα αποτελεί ένα παγκόσμιο πολιτισμικό αγαθό και μια παγκόσμια κοινή κουλτούρα. Δεν προκύπτει μέσα από λεκτικές επικοινωνίες και δεν χρειάζεται ιδιαίτερους χώρους για να συντελεστεί μια δραστηριότητα στην απλή της εκδοχή. Ένας “εδαφικός χώρος” μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε “αθλητικό χώρο”. Είναι μια γλώσσα του σώματος, μια κινητική δραστηριότητα κοινή για όλους τους πολιτισμούς». «Τα σπορ έχουν τη μαγεία που προκύπτει μέσα από το παιχνίδι, τη διεθνή γλώσσα, τη χαρά να ενώνουν τους ανθρώπους», σημειώνει ο κ. Θεοδωράκης. Και γιατί το συγκεκριμένο άθλημα; «Το ποδόσφαιρο είναι πολύ πιο εύκολο από πολλά άλλα αθλήματα. Το μόνο που χρειάζεται στην πράξη είναι μια μπάλα!» τονίζει ο Ριντ Φοξ. «Πρώτα απ’ όλα, είναι ομαδικό άθλημα. Παίζουμε, κερδίζουμε, χάνουμε μαζί. Δεύτερον, η κοινωνία στο σύνολό της εγκρίνει το ποδόσφαιρο, και η ιδιότητα του ποδοσφαιριστή δίνει στους ανθρώπους που βιώνουν την έλλειψη στέγης έναν θετικό ρόλο και μια νέα ταυτότητα. Το ποδόσφαιρο μπορεί να είναι μόνο το μέσο για έναν σκοπό, αλλά είναι ένα σημαντικό μέσο», μας λέει ο Μπερτ Μπαλεγκίαρ, συντονιστής του Βελγικού Κυπέλλου Αστέγων και στο μέιλ που μας έστειλε εξηγεί πως για να νιώσουν ξανά οι άνθρωποι μέλη της κοινωνίας, πρέπει πρώτα να αισθανθούν μέλη μιας μικρής ομάδας. Το πρώτο αυτό βήμα είναι η ποδοσφαιρική ομάδα, ένας τόπος όπου η απουσία τους γίνεται αισθητή και όπου έχουν υποχρεώσεις. Και ενώ όλοι εκείνοι που μίλησαν ήξεραν καλά τι θα πει κοινωνικός αθλητισμός, εγώ τον βίωσα μόλις πριν από λίγους μήνες, όταν η τύχη το έφερε να ταξιδέψω στο Μεξικό. Λίγο μετά τη λήξη του Παγκόσμιου Κυπέλλου Αστέγων, ένα είναι το συμπέρασμα: ο αθλητισμός είναι κάτι παραπάνω από νούμερα και χρόνους. Είναι τρόπος κοινωνικής ένταξης. Μπορεί να κάνει ορατό το αόρατο, να εμπνεύσει, να κινητοποιήσει, να δώσει ελπίδα, να ενώσει ανθρώπους. Αυτή είναι ή θα έπρεπε να είναι η ουσία του αθλητισμού, που στην πράξη αποτελεί μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας μιας ολόκληρης κοινωνίας. Μέσα από τον αθλητισμό, συνάνθρωποί μας μαθαίνουν ξανά να ανοίγονται, να χτίζουν σχέσεις, να γελούν. «Οι άνθρωποι αυτοί δεν αθλούνται, δεν παίζουν για να ξεχάσουν. Παίζουν για να κερδίσουν πίσω τη ζωή τους», διάβασα κάπου. Για να πετύχουν νίκες προσωπικές, ηθικές, για να πάρουν δύναμη για αγώνες εκτός γηπέδων, για να μη νιώθουν μόνοι. Συνειδητοποιώ, εγώ η άμπαλη, ότι για το παιχνίδι αυτό καθαυτό δεν έχω τίποτα να πω, εάν οι ομάδες μας έπαιξαν καλά ή κακά, πόσα πέναλτι ή φάουλ έκαναν, γιατί στην πραγματικότητα το τεχνικό μέρος του παιχνιδιού δεν έχει ιδιαίτερη σημασία. Αυτά που έχουν σημασία τα έμαθα κοιτώντας τα πρόσωπα των ανθρώπων που έπαιζαν ή παρακολουθούσαν. Τώρα αποκτούν νόημα τα λόγια του Μπιλ Σάνκλι, μάνατζερ της ποδοσφαιρικής ομάδας της Λίβερπουλ: «Μερικοί άνθρωποι πιστεύουν ότι το ποδόσφαιρο είναι ζήτημα ζωής και θανάτου. Μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι είναι πολύ πιο σημαντικό από αυτά». Ναι, τώρα μπορώ να καταλάβω τι εννοούσε.

FESTIVAL 19 ΣΤΗ ΛΙΌΝ

Το καλοκαίρι που μας έρχεται θα φιλοξενηθεί στη Γαλλία το Παγκόσμιο Κύπελλο Γυναικών της FIFA, το κορυφαίο γεγονός γυναικείου ποδοσφαίρου στον πλανήτη, με τη συμμετοχή 24 ομάδων. Το αγωνιστικό πρόγραμμα ξεκινάει την Παρασκευή 7 Ιουνίου και ολοκληρώνεται με τον μεγάλο τελικό την Κυριακή 7 Ιουλίου, στο Στάδιο της Λιόν (Stade de Lyon). Στο πρόγραμμα έχει περιληφθεί και ένα τουρνουά κοινωνικού ποδοσφαίρου, με τον τίτλο Festival 19, στο οποίο έχει κληθεί και θα συμμετάσχει και η δική μας ομάδα, μέσω του οργανισμού Street Football World. Από τις 2 ώς τις 7 Ιουλίου μια ακόμα μεγάλη γιορτή κοινωνικού ποδοσφαίρου, το street football world festival, φέρνει κοντά νέες και νέους, ηλικίας 15 έως 18 ετών, από ευαίσθητες ομάδες, δίνοντάς τους την ευκαιρία να παίξουν ποδόσφαιρο και να παρακολουθήσουν εκπαιδευτικά εργαστήρια και πολιτιστικά προγράμματα. Εκεί θα είναι και παιδιά της δικής μας ομάδας αστέγων, για να αναδείξουν τα ταλέντα τους, την κοινωνική αλλαγή που μπορεί να φέρει ο αθλητισμός και τις ικανότητες και τις εμπειρίες που μπορεί να προσφέρει το ποδόσφαιρο δρόμου. Η αποστολή θα αποτελείται από τέσσερις αθλητές που έχουν γεννηθεί μεταξύ του Ιουλίου του 2000 και του Ιουλίου του 2004, εκ των οποίων τουλάχιστον δύο είναι κορίτσια, και έναν «νέο ηγέτη» («young leader»), ο οποίος θα πρέπει να είναι ώς 25 χρόνων και θα συμμετάσχει στις διεργασίες για την οργάνωση του σπουδαίου αυτού φεστιβάλ. Η Ελλάδα, λοιπόν, μέσω της καμπάνιας «Γκολ στη Φτώχεια», θα είναι για μια ακόμη φορά παρούσα σε έναν από τους σημαντικότερους θεσμούς του κοινωνικού ποδοσφαίρου, αλλά και του ποδοσφαίρου, εν γένει, αφού δεν υπάρχει άλλη ελληνική εκπροσώπηση στο Παγκόσμιο Κύπελλο Γυναικών. Έτσι, το καλοκαίρι δίνουμε ραντεβού στη Λιόν, αρχές Ιουλίου, αλλά και στο Κάρντιφ, όπου, λίγες εβδομάδες αργότερα, θα φιλοξενηθεί το 17ο Παγκόσμιο Κύπελλο Αστέγων, για λίγη ακόμα μπάλα.